Kristal halindeki sodyum ve klorürün karışımı olan tuz, sanıldığı gibi yalnızca beyaz renkte değildir. Bronz, pembe, siyah, kırmızı, gri ve hatta yeşil renkli de olabilen tuz, deniz suyundan ya da tuz madenciliği ile topraktan çıkarılır. İşlenme şekline bağlı olarak toz veya kaya halinde olabilir. Tuz yalnızca şekli ve rengi açısından değil, yapısı ve lezzeti açısından da farklılık gösterir.
Bazı tuz çeşitlerine iyot gibi mineraller eklenirken, bazıları da birbirlerine yapışmamaları, topaklanmamaları için kimyasallarla karıştırılır.
Sofra tuzu
Sofra tuzu en yaygın kullanılan tuz tipidir ve genellikle tuz madenlerinden elde edilir. Çıkarılmalarının ardından saf sodyum klorür olarak kalana kadar işlenir ve minerallerinden arındırılır. Aynı zamanda içerisine topaklanma karşıtı maddeler de eklenir. İyot eksikliğine karşı sofra tuzuna iyot katılır. Günümüzde çoğu kişinin günde 225 mikrogramdan çok daha az bir iyot oranına ihtiyaç duyduğu biliniyor. Deniz ürünlerinde, birçok koyu yeşil sebzede ve elbette deniz tuzunda doğal olarak iyot bulunuyor, dolayısıyla beslenme düzeninde bu gıdalar yeterli oranda bulunan kişilerin iyot desteği alması gerekmez. Doğal deniz tuzu, sıradan sofra tuzunun yerine kullanılabilecek sağlıklı bir alternatiftir.
Deniz tuzu
Deniz suyunun buharlaştırılmasıyla elde edilen deniz tuzu genellikle işlenmemiştir ve sofra tuzundan daha iri taneli olur. Aynı zamanda hangi denizden çıkartıldığına bağlı olarak çinko, potasyum ve demir gibi birçok minerali de içerir ve bu da deniz tuzuna daha kompleks bir lezzet profili sağlar. Deniz tuzu çok genel bir terimdir ve aslında aşağıda belirtilen birçok tuz türünü de kapsar.
Pembe Himalaya tuzu
Pakistan’ın Himalaya Dağları’ndaki Khewra Tuz Madeni’nden el emeği ile çıkarılan Himalaya tuzu dünyadaki bütün tuz türleri arasında en saf olanıdır. Geçen zaman ve maruz kaldığı yoğun basınç nedeniyle içinde onlarca mineral barındırır ve işlenmiş sofra tuzundan ya da saf deniz tuzundan çok daha belirgin ve sert bir lezzet katar. Rengi hafif grimsi beyazdan koyu pembeye çok farklı tonlara sahiptir. İçerisinde insan vücudunda bulunan 84 doğal mineral ve elementler bulunur. Himalaya tuzu mutfakta olduğu kadar spa’larda da kullanılır. Sert aroması sebebiyle hem pişirme hem de terbiye etme tuzu olarak kullanılabilen pembe Himalaya tuzunun işlenmemiş hali marketlerde tuz lambası olarak karşımıza çıkar.
Gri tuz
Gri tuz, genellikle Fransa’nın Atlantik kıyısındaki Brittany bölgesinden, gelgit birikintilerinin dibinden çıkartılır. Nemli, işlenmemiş bir tuz türü olan gri tuz, kökeni Demir Çağı’na kadar uzanan tahta aletler ve yöntemler yolluyla el ile çıkartılır. Gri tuza nemini, iri taneli yapısını, grimsi rengini ve çok tuzlu tadını bu çıkartma yöntemi ve çıkartıldığı mineral yüklü deniz suyu verir. Gri tuz hem balık hem de kırmızı et için uygun bir pişirme ve terbiye etme tuzudur.
Kala Namak
Nepal dilinde “siyah tuz” anlamına gelen ve siyah Hint tuzu olarak da bilinen kala namak, kömür, şifalı otlar, tohumlar ve ağaç kabuğu ile bir kavanoz içinde bekletilir; ardından 24 saat boyunca fırın ateşinde bırakılır ve soğutulduktan sonra yıllandırılır. Bu süreç kala namak’a kırmızımsı siyah rengini ve yumurtanın o kükürtlü aromasını verir. Genellikle vegan ve vejetaryen yemeklerde, yumurta kullanılmayan tariflere yumurta tadını katmak için kullanılır.
Yassı tuz
Deniz tuzundan buharlaşma, kaynatma ya da diğer yöntemlerle elde edilen bu tuz türü ince plakalar ve şekilsiz parçalar halinde bulunur. Hafif, tuzlu bir tat veren tuzun mineral içeriği düşüktür. Bu yassı parçalar çabuk eridiğinden lezzetini de çabuk verir. Özellikle kırmızı ette kullanmaya uygundur.
Siyah Hawaii tuzu
Hiwa Kai olarak da bilinen bu tuz türü Hawaii’nin volkanik adalarından çıkarılır. İçerisinde bulunan aktif kömür sayesinde eşsiz bir siyah rengi, ipeksi bir yapısı ve lezzet artırıcı özellikleri vardır. İri taneler halinde bulunan siyah Hawaii tuzu, öğütücüler ile toz haline getirilir.
Kırmızı Hawai tuzu
Bu işlenmemiş kırmızı tuz adını ve rengini, tuzun demir oksit içeriğini yükseltmesi için eklenen kırmızı, demir yüklü volkanik kilden alır. Yüzyıllardır arınma ve kutsama gibi dini törenlerde kullanılan bu tuz aynı zamanda özellikle Hawaii mutfağının en önemli malzemelerinden biridir. İçerisindeki kil, bu tuz türüne, normal deniz tuzuna kıyasla daha yumuşak ve topraksı bir tat verir.
Tütsülenmiş tuz
Odun ateşi üzerinde iki hafta boyunca ağır ağır tütsülenmiş bu tuz türü, yemeklere yoğun ve isli bir tat verir. Kullanılan oduna ve tütsülenme süresine göre lezzeti değişen bu tuz, çorbalara, salatalara, makarnalara ve sandviçlere ilave edilir. Izgarada ya da fırında yapılan yemekler için güzel bir tercih olan tütsülenmiş tuz, özellikle somon balığının pişirilmesinde kullanılır.
Turşulama tuzu (Kaya tuzu)
Turşulama ve salamura yapımı için kullanılan bu tuz türünde iyot, topaklanma karşıtı maddeler ya da deniz tuzunda bulunan iz minerallerin çoğundan bulunmaz. Bu son derece saf tuz ile turşu kurulan sebzelerde renk değişimi veya doku bozulması olmaz.
Mavi İran tuzu
Bu nadir görülen tuz türü, İran’ın belirli bir bölgesindeki tuzlu su göllerinden çıkarılır. Diğer işlenmemiş tuzlar gibi mavi İran tuzunda da bol miktarda mineral bulunur, fakat mavi rengini içerdiği minerallerden değil eşsiz moleküler yapısından alır. Eklendiği yemeklere hafif tatlı bir lezzet katar.
Sevda Deniz Karali
https://www.wideopeneats.com/12-different-types-salt-use/
https://seasalt.com/salt-101/gourmet-salt
https://lovewholesome.com/food/salts-of-the-earth-seven-types-of-salt-and-how-to-use-them/
