İklim krizi, savaş ve piyasa baskıları gibi güçlüklere dikkat çeken bilim insanları 2050 yılına dek 9.7 milyar insanı besleyecek miktarda yiyeceğin üretilmesine olanak tanıyacak “gezegen dostu” projelere öncelik verilmesini ve bilimin buna hizmet etmesini öneriyorlar.
Nobel ödülü sahiplerinin de aralarında yer aldığı, dünyanın önde gelen 150’yi aşkın bilim insanı önümüzdeki 25 yıl içinde yaşanması beklenen korkunç bir ‘açlık felaketinin’ önüne geçilmesi amacıyla küresel besin sistemlerini dönüştürebilecek bilimsel araştırmalara gerekli siyasal ve parasal desteğin verilmesi çağrısında bulundu. Bilim insanları “küresel besin tedariki ve dağılımındaki içler acısı eşitsizliğe” ivedilikle bir çözüm getirilmesi amacıyla imzaladıkları açık bir mektupla politikacı ve araştırmacılara çağrıda bulundular.
Mektuba imza atanlar arasında Büyük Patlama fizikçisi Robert Woodrow Wilson, Nobel Kimya Ödülü sahibi Jennifer Doudna, Dalai Lama, ekonomi uzmanı Joseph E. Stiglitz, Dünya Gıda Ödülü’nü kazanan NASA tarım ve iklim araştırmacılarından Cynthia Rosenzweig, Etiyopyalı-Amerikan genbilimci Gebisa-Ejeta, Nobel Edebiyat Ödülü’nün sahibi Wole Soyinka, kara delik araştırmalarıyla Nobel ödülünü alan fizikçi Sir Roger Penrose gibi bilim insanları yer alıyor.
2020 yılında Crispr/Cas9 genetik makasları buluşuyla Nobel Kimya Ödülü’nü Emmanuelle Charpentier ile birlikte paylaşan Jennifer Doudna, küresel ölçekli bu soruna biyoloji ve genbilim alanındaki son gelişmeleri temel alan “sınırları zorlayıcı, çığır açıcı ve yenilikçi” girişimlerle köklü bir çözüm getirilmesini öneriyor.
Gezegen dostu projeler
İklim krizi, savaş ve piyasa baskıları gibi güçlüklere dikkat çeken bilim insanları 2050 yılına dek 9.7 milyar insanı besleyecek miktarda yiyeceğin üretilmesine olanak tanıyacak “gezegen dostu” projelere örnek olarak buğday ve pirinç gibi ürünlerde fotosentezin geliştirilmesi, temel tahıl ürünlerine azot özümseme işlemlerinin uygulanması, mikroorganizma, mantar ve daha başka canlılardan besin maddeleri açısından zengin yiyeceklerin üretilmesi gibi önerilerde bulunuyorlar.
Günümüzde küresel besin sunumuyla istemi arasında yaşanan eşitsizliğin yüzyılın ortalarına dek korkunç boyutlara ulaşmasının beklendiğine dikkat çeken imzacılar, “Bu sürecin geriye döndürülmesi için hemen şimdi eyleme geçmemiz gerekiyor, çünkü bir gecede çözülemeyecek denli ciddi bir sorunla karşı karşıyayız,” diyorlar.
Geçtiğimiz yüzyılda biyoloji ve genbilim konusundaki gelişmelerde ciddi bir artış yaşanmış olsa da, temel ve uygulamalı bilimler alanındaki araştırmalara yeterince yatırım yapılmaması ve araştırmalardaki ilerlemelerin dağılımını ve kullanımını önleyici yasal düzenlemeler nedeniyle verimlilikte gerekli artışın sağlanamadığı belirtiliyor.
Günümüzde ürün verimliliğini olumsuz yönde etkileyen toprak aşınımı, arazi ve biyoçeşitlilik yitimi, su kıtlığı, tarımda yenilikçi yöntemleri kısıtlayıcı politikalar ve bu alanda yaşanan çelişkiler gibi çok daha başka unsurların da olduğunu dile getiren ödüllü bilim insanları, “Araştırmanın ötesinde, bu yolda başarıya ulaşmak için bu amaca hizmet eden bilime dayalı politika ve düzenlemelere gerek var. Bu düzenlemeler YZ, hesaplamalı biyoloji ve ileri genbilim ile ilgili teknolojileri de içeriyor. Kimsenin aç kalmayacağı bir dünya hedefine ulaşabilmemiz için hemen şimdi bilime dayalı uzun erimli eylemleri yaşama geçirmek zorundayız,” diyorlar.
Rita Urgan
