İletişim tarihinde iki önemli buluş: Telgraf ve telefon

Öne Çıkanlar Teknoyaşam Toplum

177 yıl önce bugün, Samuel Morse, telgrafın patentini aldı.

Samuel Morse 1832 senesinde bir okyanus seyahatine çıktı. Burada tanıştığı Charles Thomas Jackson'un elektrikle ilgili son gelişmeleri anlatması, kafasında elektrikli telgraf fikrini doğurdu. Morse'un elektrikli telgrafı, bir elektrik devresinde bobinin bir kolu çekmesi ile rulo kâğıdı üzerine izler bırakması esasına dayanıyordu. Kısa ve uzun çekmeler, kısa ve uzun izler bırakıyordu.


1835 senesinde başlayan bu çalışmalarına destek bulmak için Avrupa devletlerine başvurularda bulundu. Ancak sonuç elde edemedi. Bunun üzerine arkadaşı Chamberlain'i İstanbul'a gönderdi. Chamberlain İstanbul'da ilgi ve destek gördü. Fakat elindeki alet henüz ilkel bir durumdaydı. Chamberlain aleti Viyana'da tekrar yapmak ve sonra padişaha takdim etmek üzere geri döndü. Ancak gemisi Tuna Nehri'nde battı ve beş arkadaşı ile birlikte öldü. Böylece Osmanlı Devleti’nde telgraf kurulması için yapılmak istenen birinci teşebbüs sonuçsuz kaldı.

İlk telgrafın çalışma mesafesi 14 metreydi

1835 sonbaharında, Morse hareketli kâğıt şerit üstüne kayıt yapan bir telgraf geliştirdi ve sergiledi. 1836'nın kışında Morse çalışan ilk telgraf örneğini bitirdi. Bu telgraf tek elementli bir pil ve basit bir manyetizma kullanıyordu ve 13 - 14 metre gibi çok kısa mesafelerde çalışıyordu. Daha sonra bu mesafeyi 16 kilometreye kadar uzatabildi.

Morse 1837'de elektrikli telgrafı icat etti ve aynı yıl 20 Haziran’da cihazın patentini aldı. Ayrıca Charles T. Jackson'la yaptığı telgraf görüşmelerinde kullandığı Morse Kodları olarak bilinen sinyal alfabesi fikirlerini geliştirdi.

Radyo telgrafın öncüsü

Morse, ilk elektrikli telgraf denemesini 1844 senesinde Washington ile Baltimore arasına 65 kilometrelik bir hat çekimiyle yaptı. Osmanlı Devleti de ilk defa 1855 senesinde Kırım Savaşı sırasında Morse telgraf sistemini kullandı.

Morse elektrikli telgrafın ilk halka açık sunuşunu 8 Şubat 1838’de Philadelphia Pensilvanya’da bulunan Franklin Enstitüsü’nde bir bilim komitesinin karşısında gerçekleştirdi ve 21 Şubat’ta telgrafı ABD başkanı Martin Van Buren’e sundu. Morse bu buluşu ile bir su kütlesi üstünden, demiryolu altından veya iletken herhangi bir şeyden sinyal gönderebilen radyo telgrafın icadına öncülük etti.

140 yıl önce bugün, Alexander Graham Bell, dünyanın ilk ticari telefon hizmetini Kanada'nın Ontario bölgesindeki Hamilton şehrinde başlattı.

Annesi doğuştan işitme engelli olan Graham Bell, sağırların sessizliğini ortadan kaldırmaya çalışıyordu. Babası işitme engellilere konuşmayı öğretmenin yollarını geliştirmeye çalıştı. Babasının ölümünden sonra onun çalışmalarını tanıtmak ve yaymak için çabalayan Bell, ABD'ye gitti.

Önce Ontario'ya, daha sonra Boston'a yerleşti. Burada bir süre işitme engellilere dil öğretmeni yetiştiren okulda çalıştı. Ünü kısa sürede yayılan Bell, Oxford Üniversitesi’ne çağrıldı.

İngiltere'deyken işitme fizyolojisine ilişkin bir kitap okudu. Müzik sesinin tel aracılığı ile aktarılabileceği düşüncesi üzerine yoğunlaştı ve işitme engellilerin duymalarını sağlayacak aletler yapmaya girişti.

İlk telefon konuşması

İngiltere'den dönen Bell, Thomas Watson adlı bir elektrik mühendisi ile birlikte çalışmaya başladı. Bell ve Watson 1875 yılında sesin tel üzerinden iletildiğini gördü ancak ses anlaşılmaz bir durumdaydı. Bell atölyede denemelerini sürdürürken telefonu çalıştırmak için kullandığı bataryadan pantolonuna asit döküldü. Watson'u yardıma çağırdı: "Bay Watson. Buraya gelin. Sizi görmek istiyorum."

Bell, Watson’ı çağırırken farkında olmadan 10 Mart 1876 günü ilk telefon görüşmesini yaptı. Watson, Bell'in sesini "telefon"dan duydu. ABD'nin 100’üncü kuruluş yıl dönümüne denk gelen bu buluş onlara birçok ödül kazandırdı.

“İşitme engellileri her zaman düşüneceğim”

Bell’in önce öğrencisi olan ve daha sonra evlendiği eşi (Helen Keller-solda) de sağırdı. Eşine yazdığı bir mektupta "Hangi noktaya çıkarsam çıkayım, ne kadar zengin olursam olayım, emin ol işitme engellileri her zaman düşüneceğim" diye yazmıştı.

Bell’in gölgede kalan yapıtlarının çoğu işitme engelliler ile ilgiliydi. Yine bu amaçla çalışırken bulduğu "Gramofon"dan kazandığı parayı ve Fransa hükûmeti insanlığa hizmetinden dolayı verdiği para ödülünü İşitme engelliler Kurumu’na harcadı.

“Beni duyuyorsan şapkanı salla”

Charles Sumner Tainter ve Alexander Graham Bell tarafından geliştirilen, konuşmaları açıkça aktaran ilk telefon aleti, ancak 4 yılda tamamlanabildi. İki bilim adamı, ilk başarılı denemeyi 15 Şubat 1880 günü gerçekleştirdi. Verici Washington'da, Franklin Okulu'nun tepesine konmuştu. Tainter, ahizeyi eline alarak Bell’den, eğer onu duyuyorsa elindeki şapkasını sallamasını istedi. Az sonra Bell, 14. Cadde'de bulunan laboratuvarının penceresine geldi, şapkasını sallamaya başladı.

Bell, sağırların duymasını değil ama birbirinden kilometrelerce uzaktaki insanların birbirlerini duymalarını sağladı. İşitme engeline karşı yürüttüğü savaşının sonucunda telefonu bulan Bell, bu buluşu insanlığa armağan etti.