Günümüzde bir milyarı aşkın insanın temiz içme suyuna ulaşması adeta bir lüks. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) verilerine göre 1,8 milyar insan dışkıyla kirlenmiş su içiyor ve 2040 yılına kadar dünyanın büyük bir kısmı su kıtlığı çekecek. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu’ndan (UNICEF) yapılan açıklama da pek iç açıcı değil. Verilere göre her gün aşağı yukarı 1800 çocuk kolera gibi hastalıklara yol açan ishal yüzünden yaşamını yitiriyor. Bu yüzden sağlıklı ve temiz içme suyunun hesaplı yollardan elde edilmesini sağlayan çözümlerin üretilmesinin önemi büyük.
Lozan Federal Politeknik Üniversitesi’nden László Forró işte bu soruna çözüm olabilecek bir ürün geliştirdi. Titan dioksit nano teller ve karbon nano tüplerle kombine edilen ve güneş enerjisiyle çalışan yeni bir su filtresi bu. Araştırmacılar ilk başta titan dioksit nano tellerinin suyu, güneş ışığıyla etkili bir şekilde temizleyebildiğini gördüler. Fakat nano tellerinin, karbon nano tüplerle kombine edilmesi sonucunda ortaya çıkan kompozit malzeme, bakteri ve büyük virüs gibi patojenleri öldürerek, suyu pastörize eden fazladan bir tabaka kazanıyor.
Bunun temelinde yatan fikir, filtreye yansıyan morötesi ışınların, reaktif oksijen türleri (ROS) olarak tanımlanan molekül gruplarını üretmesine dayanıyor. Hidrojen peroksit (H2O2), hidroksit (OH) ve oksijen (O2) içeren bu moleküller, güçlü patojen öldürücüleri olarak kabul edilir.
Bilim insanları yeni filtreyi E.coli bakterisiyle test ettiler. Fakat filtre Campylobacter jejuni (gelişmiş ülkelerde yaygın olan bir ishal patojeni), Giarda lamblia (bağırsak enfeksiyonuna yol açan bir patojen), Salmonella, Cryptosporidium (ishal), Hepatit A virüsü ve Legionella pneumophila (Lejyoner hastalığı) gibi hastalık etkenlerine karşı da etkili. Cihaz, sudaki tüm patojenleri temizleme konusunda çok başarılı, hatta pestisitler, ilaç kalıntıları, kozmetikler vb gibi mikro kirleticilerin giderilmesinde de umut verici sonuçlar verdi. Kimyacılar, fizikçiler ve biyologların ortak çalışmaları sonucunda, enerji olarak sadece güneş ışığına ihtiyaç duyan ve uzak bölgelerdeki küçük insan gruplarının içme suyunu temizleyen ve kolayca büyültülebilen, çok etkili bir su filtreleme cihazı geliştirilmiş oldu. Filtrenin bir prototipini Clean Water dergisinde sunan araştırmacılar, filtrenin geliştirilebilmesini de öneriyorlar.
Nilgün Özbaşaran Dede
