Arıların da tıpkı insanlar ve kuşlar gibi sayıları küçükten, büyüğe doğru yani mental sayı dizisine göre sıraladıkları görüldü. Arılar küçük sayıları solla, büyükleri sağla ilişkilendiriyorlar.
Mental sayı dizisi, küçük sayıları sol tarafa, büyük sayıları sağ tarafla ilişkilendiren mekânsal bir sayı gösterme şeklidir. Araştırmacılar uzun bir süre, sayıları bu şekilde sadece insanların gösterebildiğini ve yöntemin kültürel olarak öğrenilmesi gerektiğini düşünüyorlardı. Fakat mental sayı dizilerinin yenidoğanlarda ve kuşlarda da tespit edilmesinden sonra bu teori çürümeye yüz tutmuştu. Sayı dizilerinin hayvanlar dünyasında ne kadar yaygın olduğu balarılarıyla gerçekleştirilen testlerle yanıtlanabiliyor.
Balarıları daha eski testlerde olağanüstü bir matematik mantığına sahip olduklarını göstermişlerdi. Arılar kümeleri tahmin edebiliyor, sıfır konseptini anlıyor ve basit hesapları çözüyor veya kümeleri soyut sembollere göre sınıflandırabiliyorlar. Balarılarının mental sayı dizilerine de sahip olup olmadıklarını öğrenmek isteyen Martin Giurfa ve ekibi, arılarla yeni bir deney yaptılar. Araştırmacılar ilk olarak, arıları, üç sayısını şekerli meyve suyu ödülüyle ilişkilendirmeleri için eğittiler. Üç sayısını örneğin üç üçgen veya üç daire ile belirttiler.
İkinci adımda arılar özel Y biçimli kutularda öğrendiklerini yerine getirmek zorundaydılar. Test kutusunun içine uçtukları zaman önlerinde iki seçenek vardı: üç sembollü bir çıkıştan veya farklı sayıda sembol grubunu gösteren çıkıştan dışarı uçmak. Arıların çoğu üçlü sembolleri tanıyarak şekerli suya doğru uçtular. Bundan sonraki deneyde kutulardaki semboller değişti. İki kez tekli sembol ve iki kez beşli sembol kullanıldı. Arıların yüzde 93’ü tekli sembolü seçti. Beşli sembolden uçanların oranı ise yüzde 79’u geçmedi.
Bilim insanları bunun mental sayı dizisiyle alakalı olduğunu düşünüyorlar. Arılar üçlü sembole göre eğitildikleri için üçe daha yakın olan tekli sembolü seçmişlerdi. Araştırmacılar, mental sayı dizisinin, nörönal karmaşıklığa bakmaksızın, sayı duyusuna sahip tüm sinir sistemlerinde geliştiğini tahmin ediyorlar. Bu nedenle de sayı işleme biçiminin sanılandan çok daha yaygın olabilir.
Nilgün Özbaşaran Dede
