Başparmağımız nasıl gelişti?

Öne Çıkanlar Yaşam Bilimleri
Başparmağımız nasıl gelişti?

Eller insanı eşsiz kılan özelliklerden biri. Ellerimiz sayesinde “dünyayı” kavrayabiliyoruz.  Eller ve beyin gelişimi arasında bir bağlantı da söz konusu. Fakat ellerimizin serbest kalabilmesi için dik yürümemiz ve bu duruşa uygun ayak yapısına sahip olmamız gerekiyordu. O halde başparmağımız iki ayak üzerinde yürümeye başlayınca mı gelişti?

Bu sorunun yanıtı henüz bilinmiyor, ayak ve ellerin ortak evrimiyle ilgili birçok soru hala cevap arıyor.  Bu bilmeceyle Fransız ve Alman bilim insanları yeni bir açıklama getirdiler. Sonuçlar ayak başparmağının, başparmaktan çok daha büyük bir ayıklanma baskısına maruz kaldığını gösteriyor.

Münih Devlet Zooloji Koleksiyonu’ndan (SNBS-ZSM) Anneke van Heteren insandaki farklı parmak ve ayak parmaklarının biçim açısından ne ölçüde değiştiğini araştırdı. Araştırmacı, Homo sapiens’te ayak başparmağının ve başparmağı şeklinin diğer tüm parmaklardan farklı biçimde değiştiğini buldu. Ya da daha basitçe açıklamak gerekirse: Bir kişinin parmakları ve ayak parmakları güçlüyse bu otomatik olarak başparmağının ve ayak başparmağının eşit derecede güçlü olduğu anlamına gelmez. Özellikle ayak başparmağı şekil olarak birçok varyasyon gösterirken, diğer parmaklar eşit derecede güçlü veya narindir. American Journal of Biological Anthropology dergisindeki araştırma için seksen kişinin ayak ve el parmakları karşılaştırılmış. Bunun için yeni bir istatistiksel model geliştirildi.


İnsanın ayak parmağı ilginç bir şekilde biçim açısından diğer ayak parmakları ve parmaklara kıyasla daha fazla değişkenlik gösteriyor. Bu da ayak başparmağının diğer ayak parmaklarına göre gelişimde daha özgür olduğu ve evrim sürecinde kendi yolunu takip ettiğini düşündürüyor. Bu da -iki ayak üzerinde durma/yürümenin gelişmesiyle bağlantılı olarak ayak başparmağı üzerinde artan ayıklanma baskısının evrimsel sonucu olabilir diyor uzmanlar. Buna göre ayağın uyum sağlaması, elin uyum sağlamasını hatta bunu imkanlı kılmıştı. Belki de bu başparmağının evrimine ve buna bağlı kavrama yetisine giden önemli bir adımdı.

Nilgün Özbaşaran Dede

Kaynak