Tyrannosaurus rex, Tebeşir devrine ait en iyi incelenmiş dinozor Kuzey Amerika’da gün ışığına çıkarılan çok sayıda fosil buluntular sayesinde, T.rex’in çok hareketli ve dayanıklı olduğu biliniyor. Özel çene yapısı ona en kalın kemikleri bile kolayca kırabilecek kadar güçlü bir ısırma yetisi vermişti. Bu dinozorların en büyük örnekleri 13 metre uzunluğunda ve 9 ton ağırlığındaydı. Bu yırtıcı dinozor hakkında çok şey bilinmesine rağmen o devirdeki sayıları hakkında kesin bir yanıt bulunmuyordu. Fosil buluntularla bunu bilmek pek mümkün değil, çünkü bunlar popülasyonun sadece küçük bir kısmını yansıtıyorlar.
Kaliforniya Üniversitesi’nde Charles Marshall ile çalışan kaç T.rex bulunduğunu açıklayabilecek yeni bir yöntem arayışına girdi. Bunun için de biyologların günümüzdeki popülasyon yoğunluğunu tahmin ettikleri bir yöntemden – Damuth yasasından- yararlandı. Amerikalı çevrebilimci tarafından geliştirilen bu formüle göre bir türün ortalama popülasyon yoğunluğu, beden kütlesi arttıkça tahmin edilebilir bir şekilde azalmasını şart koşar. Mesela belirli bir bölgede farelerden daha az fil vardır. Bir hayvan ne kadar küçükse ve metabolizması ne kadar yavaş işliyorsa, aynı alanda bu hayvan çok sayıda ve uzun süre hayatta kalabilir. Eğer bir hayvan etçilse ve et beslenme zincirinin en üstünde yer alıyorsa, bu hayvan, düşük trofik seviyedeki otçuldan daha fazla alana ihtiyaç duyar.
Bu formül ve T.rex hakkında bilinenlerden yola çıkan araştırmacılar, hesaplamalarıyla bu tahminlerde bulundular: Yetişkinliğe yeni ermiş ortalama bir T.rex 5,2 ton ağırlığındaydı ama daha sonra hızla büyüyerek yaşam alanının en irisi haline geliyordu. T.rex’in fizyolojisi henüz tam olarak bilinmiyor ama beden sıcaklığını en azından kısmen ayarlayabildiği tahmin ediliyor. Fizyolojisi açısından, T.rex olasılıkla sıcakkanlı yırtıcı memeliler ve komodo ejderhaları gibi soğukkanlı etobur sürüngenler arasında yer alıyordu. Araştırmacılar Damuth formülüne karşılık gelen değerlerini ele alarak, yaşam alanlarında kaç tane T.rex’in yaşayabileceğini belirlemişler. Sonuca göre kilometre başına sadece 0,0091 hayvan yaşıyordu ki bu 110 kilometrelik bir alanda bir T.rex demek.
Günümüzdeki yırtıcılarla karşılaştırıldığında, T.rex’in nüfus yoğunluğu, kaplanlarınkinin yüzde 16’sı ve aslanlarınkinin sadece yüzde 7’si kadardı. 2,3 milyon kilometrelik yaşam alanına göre hesaplandığında, Tebeşir devri Kuzey Amerika’sında yaklaşık olarak 20.000 T.rex’in yaşadığı tahmin ediliyor. Bununla birlikte araştırmacılar T.rex’in sadece kabaca tahmin edilebilen fizyolojisi nedeniyle sonucun kesin olmadığı sonucun 1.300 – 328.000 arasında değişebileceğine de dikkat çekiyor. T.rex fosillerinin bulunduğu tüm bölgeler ele alındığında ise sayısı çok daha yüksek çıkıyor. Kalıntılara göre bu tür 68 milyon yıl öncesinden yaklaşık olarak 66 milyon yıl öncesine kadar 2,4 milyon yıl yaşamış olmalı. Bu, ortalama 19 yıllık bir jenerasyon süresiyle kombine edildiğinde yaklaşık olarak 127.000 jenerasyon çıkıyor ortaya. Bu da Tebeşir devrinin sonlarında dünya genelinde 2,5 milyar T.rex’in yaşamış olduğu anlamına geliyor. Fakat fizyolojideki belirsizler yüzünden bu sayı 140 milyon ila 42 milyar yıl arasında da değişebilir diyor araştırmacılar. Her ne kadar hesaplamalar henüz kesin bir sonuç vermese de uzmanlar, Damuth yasasının soyları tükenmiş hayvanlarda kullanılabileceğini söylüyorlar. Mesela fosil arşivinde, belli coğrafyalara uyum sağlamış, ne kadar kısa ömürlü türlerin eksik olduğunu hesaplayabiliriz diyor araştırmacılar.
Nilgün Özbaşaran Dede
