Zambiya'daki Kasanka Ulusal Parkı'nda uçan yarasalar. Görsel: Fabian von Poser/Getty Images
Zambiya'daki Kasanka Milli Parkı'nı yarasa mevsiminde ziyaret eden herkes, Afrika saman rengi meyve yarasalarının tünek alanlarından akşam ortaya çıkmasının dünyanın yaban hayatı harikalarından biri olduğu konusunda hemfikirdir. Yarasalar (Eidolon helvum) her yıl Ekim ayı civarında Kasanka'ya varır. Sayıları, Kasım ayında zirveye ulaşana kadar hızla artar. Ocak ayına gelindiğinde tekrar dönerler.
Nefes kesen manzaranın şokunu atlattıktan sonra herkes aynı soru üzerinde birleşiyor: Orada kaç yarasa var? Birçoğu o kadar hızlı uçup gidiyor ki, onları saymak imkansız gibi. Görsel sayımlara dayalı geçmiş tahminler 1 milyon ila 10 milyon arasında değişiyordu, bu da görevin ne kadar zor olduğunun bir işareti.
Sorunu çözmek için açıkça yeni bir yaklaşıma ihtiyaç vardı. Hayvan davranışları alanında uzman 3 bilim insanı, Dina Dechmann, Benjamin Koger ve Roland Kays, bir dizi küçük video kamera kullanarak yarasaların tüneklerinden ayrılmasını filme aldı ve ardından onları saymak için yapay zeka geliştirdiler. Bu, çok sayıda hareketli hayvanı saymanın ucuz, hızlı ve tekrarlanabilir bir yolunu sunar.
Kasanka kolonisi için Kasım 2019'daki beş günlük ortalama tahmin 857.233 yarasaydı. Bu onu dünyadaki en büyük yarasa kolonilerinden biri ve Afrika'nın en önemli yarasa kolonisi yapıyor.
Saymak neden önemlidir?
Bu yarasa türü üzerinde, geçmişte yapılan çalışmalar, sağladıkları ekosistem hizmetlerinin benzersiz olduğunu göstermiştir. Tohumları her gece 75 km ve daha fazla mesafeye saçıyorlar. Daha büyük koloniler daha fazla tohum dağıtır ve dolayısıyla ekosistemlerde daha değerlidir. Ne yazık ki yarasa sayılarında yer yer azalmalar gözlemleniyor. Standartlaştırılmış sayımlar, insanlardan kaynaklanan rahatsızlıklardan kaynaklanan koloni değişimleri ile koruma yönetimi gerektiren popülasyon düzeyindeki düşüşler arasında ayrım yapmak için kritik öneme sahip.
Kasanka kolonisini saymak şu açından da önemli: Afrika saman rengi meyve yarasası, kıtadaki tek uzun mesafe göçmen meyve yarasası. Bu göç yollarının ayrıntılarını henüz bilmiyoruz, ancak her yıl bunların Kasanka'daki gibi geçici kolonilerde birleşip daha sonra bilinmeyen yerlere doğru ilerlediklerini görüyoruz. Bu konaklama yerlerindeki zamanları, yerel gıda mevcudiyetindeki zirvelerle senkronize görünüyor ve daha büyük koloniler, zamanlarını en iyi gıda mevcudiyetine göre eşleştirmede daha iyi.
Bu nedenle büyük koloniler daha sağlıklı, besin açısından daha zengin bir manzaraya işaret ediyor ve aynı zamanda kolektif göç davranışını sürdürmenin anahtarıdır.
Yarasaları takip etmek ve göç yollarını anlamak için gereken teknoloji halen geliştirilme aşamasındadır. Sadece birkaç kişi incelenmiştir. Sonuçlar yine de çarpıcıydı. Yarasalar, biri Güney Sudan'a kadar olmak üzere kıtanın birçok yerine uçtu. Görünüşe göre diğer birkaç koloniden gelen yarasalar, muhtemelen bölgedeki bol meyvelerden yararlanmak için yılın kısa bir döneminde Kasanka'da buluşuyor.
Sayma
Ekip, yeni sayma yaklaşımı için, yarasanın ortaya çıkışını standart bir şekilde filme almaya, her videodaki yarasaları saymaya ve ardından toplam sayıyı tahmin etmeye karar verdi.
Önemli olan koloninin her tarafından veri toplamaktı. Böylece yarasa ormanını yukarı doğru yönlendirilmiş dokuz GoPro kamerayla çevrelediler. Bu küçük "kask kameraları" daha çok ekstrem sporları filme almak için kullanılıyordu ama aynı zamanda soluk akşam gökyüzünün altında uçan karanlık yarasaları kaydetmek için de uygundu.
Beş günlük çekim boyunca yaklaşık 45 saatlik bir kayıt ortaya çıktı. Ama yine de yarasaları saymaları gerekiyordu. Ekip, akşam gökyüzünde yarasaları tanıyan, ekran boyunca uçarken onları kareden kareye takip eden ve merkez çizgiyi geçtiklerinde sayan bir yapay zeka (AI) programı geliştirdi.
Yapay zekanın bir dakikalık videoyu işlemesi 1,25 dakika sürüyor. Bu, 40 saatlik çekimin bilgisayarda çalıştırılmasının 50 saat süreceği anlamına gelir. Eğer bir insan tek bir video karesindeki tüm yarasaları saymak için iki dakika harcasaydı, bu işi tamamlamak 13 yıldan fazla zaman alırdı.
Bazı kısa klipleri manuel olarak sayarak AI yönteminin doğruluğunu kontrol ettiler ve yarasaların %95'inin tespit edilebildiğini gördüler.
Daha sonra toplam koloninin ne kadarının kameraların önünden geçtiğini anlamak için biraz trigonometri kullandılar ve toplam koloni boyutunu tahmin ettiler. Bir gündeki en yüksek sayı 987.114 yarasaydı.
Beş günlük sayım sırasında koloninin sayıca zirvede olduğu anı tam olarak yakalayamamış olsalar bile, Kasım ayında Kasanka'da yaklaşık bir milyon yarasanın bulunduğunu söyleyebilirler.
Teksas'ta yarasaların daha fazla olduğu mağaralar var ama bunlar çok daha küçük. Saman renkli meyve yarasalarından oluşan Kasanka kolonisi, en azından büyüklük sırasına göre dünyadaki (ağırlık olarak) en büyük kolonidir.
Tarımsal gelişmeler Kasanka Milli Parkı'nı etkiliyor ve bölgede bir rüzgar santrali planlanıyor. Bunun burada toplanan yarasa sayısı üzerinde olumsuz etkileri olabilir. Türün ekosistem hizmetleri sağladığı her yerde bu etkilerin ortaya çıkarılması ve önlenmesi açısından izleme çok önemli olacaktır.
Daha uzun yıllar boyunca yarasaların, Afrika'nın gizli bahçıvanları olarak görev başında olmaları ve Kasanka semalarını karartmaya devam etmeleri bekleniyor.
