Düşüncelerimiz daldan dala atladığında…

Öne Çıkanlar Yaşam Bilimleri
Düşüncelerimiz daldan dala atladığında…

Araba sürüyorsunuz. Virajlı olan yol düzlüğe çıkınca ve sürüş daha güvenli olunca sizin de düşünceleriniz farklı şeylere doğru kayıyor: Akşamki yemek ya da bir tatil planı belki...

Çevresel koşullar, öngörülebilir, güvenli ya da rutin hale geldiği anda zihnimizde de farklı konular farklı düşünceler dolaşmaya başlar. NASA’da görevli Steve Casner “Yaklaşık 15 dakika sonra kaçınılmaz olarak insan başka şeyleri düşünmeye başlıyor” diyor.

Tabii düşüncelerin başka yöne kayması kazalara da kapıyı aralıyor; trenler raydan çıkıyor, uçak kazaları yaşanıyor. Fransız araştırmacıların 2012 yılında 1000 araç sürücüsü ile yaptığı araştırmaya göre sürücülerin neredeyse yarısı ani dalgınlık nedeniyle araçlarında hasarlı kaza yapmışlar.


Düşünceler farklı yönlere kaydığında, ‘varsayılan mod şebekesi’ olarak tanımlanan bir dizi beyin yapısı devreye giriyor. Bunun neden ve nasıl olduğu henüz tam olarak bilinmiyor.

Ancak İngiltere’de York Üniversitesi’nden Jonny Smallwood, “düşüncelerimizi organize etmemize ve gelecek planlamalarımızda önemli bir rol oynadığı kesin” diyor.

Bununla birlikte, araç ya da ağır makine kullanırken bu durum tabii zararlı olabilir. Neyse ki, bir düşünceye tamamen odaklanabilmek için yapılacak şeyler var. Bir iki strateji...

Bunlardan biri beden saatinizin farkında olmanız. Araştırmalara göre sabah erken uyananlar günün ilk saatlerinde daha iyi odaklanabiliyorlar, gece baykuşlarının ise en verimli oldukları saatler akşam saatleri. Bir diğeri de, sürücüler alışılmadık bir yol güzergâhını kullanmaları. Bu da odaklanmayı geliştirici bir unsur. Yakın tarihli bir araştırmaya göre, insanlar sürekli kullandıkları yolda ilerlerken önlerinde arabalara yakınlaşıyorlar ve yayalara daha az dikkat eder hale geliyorlar.

Yine bir diğer unsur, sakız çiğneyen ve kafein tüketen insanların sıkıcı ya da zorlu görevlere daha iyi odaklanabiliyor olmaları.

Araştırmacılar, insanların zayıflayan dikkatlerini zayıf uyarmak üzere de çalışmalar yapıyor. Örneğin otomotiv üreticisi Jaguar, sürücülerin beyin dalgalarını izleyerek konsantrasyonlarını kaybettiren işaretler bulabilmek için bir araştırma projesi başlattı.

New Scientist’ten derleyen Özlem Yüzak