Evet olur. Görme duyusu insanlarda egemen bir duyudur ve yeni bilgilerin edinilmesinde rol oynayan temel unsurlardan biridir. Bir şeyleri düşünmeye çalıştığınızda önünüzdeki dünyayı görmek dikkatin ciddi biçimde dağılmasına neden olur. Bu yüzden, özellikle de görsel ağırlıklı bir bilgiyi anımsamaya çalıştığınızda, gözleri kapamak dikkatin dağılmasını belli ölçüde azaltabilir. Ancak bu durum kişiden kişiye farklılıklar gösterebilir. Kimileri gözleri kapatmanın işe yaradığını düşünürlerken, kimileri tam tersini düşünebilir.
Anı başkaları tarafından tetiklendiğinde ne olur?
Beyinde isteyerek anımsayabileceğimizden çok daha fazla bilgi saklıdır. Neleri geri çağıracağımız büyük ölçüde ya başkaları tarafından verilen, ya da çevreden edinilen ipuçlarına bağlıdır. Anıların bir yap-bozun parçaları olduğu düşünülürse, ipuçları da kutunun üzerindeki resimdir- bu resim anı parçalarının ilişik olduğu bağlantıları devinime geçirir.
Ancak kimi zaman bir dostunuzun anımsadıkları sizin anılarınıza karışabilir. Bir arkadaşınızla birlikte bir konsere gittiğinizi ve arkadaşınızın sonradan size, “O gece filan ezgiyi söylediklerini anımsadın mı?” dediğini düşünün. Bir anıyı aklınıza her getirdiğinizde anı giderek daha kırılgan bir yapıya dönüşür ve değişime daha duyarlı duruma gelir. Gerçekte anımsayamasanız da, ezgiyi dinlemişsinizdir ve arkadaşınız bundan öylesine emin görünmektedir ki, sonunda bu deneyimi yaşadığınıza kendinizi inandırabilirsiniz. Bu da yeni bir anıya dönüşür.
Görsel bellek (fotografik hafıza) nedir?
Görsel bellek, geçmişte yaşanan bir sahneyi en ince ayrıntılarıyla anımsama yeteneğidir. Kimilerinin, özellikle de son derece üstün özyaşamsal belleğe sahip olanların, görsel bellekleri başkalarına kıyasla çok daha güçlüdür. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bu kişilerde bellek görünürde aynı biçimde çalışır, ancak bir bakıma daha örgütlü olduğundan ayrıntıları daha çok anımsayabilir. Ne var ki, bu özelliğe sahip olanların bellekleri yine de kusursuz değildir. Kısacası, geçmişle ilgili anıların tıpkı bir resim gibi kafada tam tamına canlanması yalnızca bir söylenceden ibarettir.
Rita Urgan
