Kahverengi Cüce’de bulut şeritleri

Fizik ve Uzay Öne Çıkanlar
Kahverengi Cüce’de bulut şeritleri

Proxima, Alpha Centauri ve Barnards yıldızından sonra, Kahverengi Cüceler uzaydaki en yakın komşularımızdır. Sadece 6,5 ışık yılı uzaklıkta çevremizde iki Kahverengi Cüce dönüyor: Luhman 16A ve B. Otuz Jüpiter kütlesiyle gerçekte birçok gezegenden daha büyükler ama yine de kütleleri kalıcı bir çekirdek füzyonunu ateşlemek için yeterli değildir. Bunlar aşağı yukarı 1000 derce sıcaklığındadır ve bazı açılardan da gaz gezegenine benzerler. Aynı şey Kahverengi Cücelerin atmosferleri için de geçerlidir. Bu gökcisimlerinin bazılarında astronomlar, Jüpiter’dekine benzer amonyak, su buzu ve silikatlardan oluşan bulutlar tespit etmişler.

Peki komşumuzdaki Kahverengi Cücelerde durum ne? Jet Propulsion Laboratuvarı’nda Maxwell Millar-Blanchaer ile çalışan ekip, şimdi bu konuyu daha yakından izleyebilmek için Luhman 16A ve B’nin zayıf ışığını ilk kez bir polarimetre ile analiz etmiş. Bu aletle ışığın çeşitli salınım yönleri görünür kılınabiliyor ve bu polarizasyon, bir gökcisminde ne tür bulutların bulunduğunu açıklayabilir. Analizler ilginç bir sonucu ortaya çıkarmış: Her ne kadar iki Kahverengi Cüce ilk bakışta ikiz gibi görünseler de üzerindeki bulutlar çok farklı. Luhman 16B aralarında çok fazla boşluk bulunan lekeli bir bulut örtüsüne sahip ki bu kızılötesi ışıkta, açıklı koyulu düzenli bir motif olarak görülür. Oysa Luhman 16A’da durum farklı. Atmosferi kızılötesi ışıkta düzenli açık bir leke gibi görünüyor ve eski gözlemlerde üzerinde yapılar fark edilmemiş. Fakat polarimetre ile 16A’nın üzerinde en az iki bulut şeridi var. Jüpiter de olduğu gibi bu fırtına şeritleri gökcismin etrafını çevrelerken, biçimlerini de koruyorlar. Astronomlara göre bu durum Kahverengi Cücelerin bulut örtüsü açısından da dev gaz gezegenine çok benzediğinin bir kanıtı olabilir. En azından Luhman 16A’da fırtına şeritleri var ve Jüpiter’dekine benzer atmosfer koşullarına da sahip.

Araştırmacıların tahminlerine göre bu fırtınalarda silikat ve amonyak yağıyor çünkü hava koşulları buna işaret ediyor. Yeni gözlemler öte yandan bu tür bulut şeritlerinin birçok Kahverengi Cüce’de bulunabileceği tahminini de destekliyor. Astrofiziksel modellere göre Kahverengi Cüceler yaşlandıkça ve daha serin yüzeyleriyle gelişiminin çeşitli aşamalarından geçerler. Hatta L tipinden, T tipine geçiş için şeritli bulutlar kural olabilir diyor araştırmacılar. Polarimetre sadece Kahverengi Cücelerdeki bulut örtüsünü değil, ötegezegenleri de ayrıntılı bir şekilde gözlemleyebilir. Polarimetre ilk kez güneş sistemimizin dışındaki bulutların incelenmesinde kullanıldı ve Luhman 16’da elde edilen başarı bu yöntemin hem Kahverengi Cüceler hem de ötegezegendeki bulut özellikleri için çok duyarlı olduğunun kanıtı diyor araştırmacılar.


Kaynak