Doğan Kuban
Mevlana ve para
Türkiye tarihinin en büyük velisi ve tasavvuf tarihinin en ünlü tarikati olan Mevleviliği kuran ve çağdaş Batı dünyasının da günümüzde büyük önem verdiği Mevlevi tarikatı kurucusu, bizim halkın Mevlana diye bildiği Celaleddin, babası şeyh Bahaeddin Veled’le birlikte, yaşadıkları Belh kentinden, bir olasılıkla Mengücek Beyi Behram Şah’ın ülkesine çağrılmıştı. Belki de Anadolu’ya sığınmışlardı. Aile...
1946’da neden daha uygardık?
70 yıl önce insanların daha uygar olduklarını kimse kabul etmez. Fakat bu inanç, toplumların kendi uygarlıklarını değerlendirmekten kaynaklanmaz. Batı ülkelerinin ürettiği bir slogan. Hangi bağlamda konuşursanız konuşun, ağzınızdaki uygarlık Batıdan ithaldir. Ona aykırı bir söz sizi uygar olmaktan uzaklaştırmış gibi algılanır. Ne var ki biz bir Batı toplumunun üyesi değiliz, aramızda öyle olanlar ...
İslam ülkeleri neden geri kaldı?
Türkiye bundan 60 yıl önce İslam dünyasında Avrupa- Batı uygarlığına yakın tek ülkeydi. Nato’ya üye olduğu gibi Avrupa Birliği’ne üye olması da gündemdeydi. Şimdi bunların hemen hemen unutulduğu bir döneme girdik. Cumhuriyetle Batı ile bütünleşmeye çalışıyordu. Şimdi Müslüman kardeşlerimizle bütünleşmeye çalışıyoruz. Hıristiyanlar bizi bağırlarına basmayacaklarına göre, Müslümanlarla, daha doğrusu...
Türkiye’de aydınlanma oldu mu?
Aydınlanma (Enlightment, İllumination) kavramı Avrupa’dan geldi. Daha önce göçer Türkler Çinli ile, Budizmle, Ortaasya ile, İslamla, Anadolu ile, Bizansla da aydınlandılar. Fakat çağdaşlaşma anlamında kültürel aydınlanmanın tek anlamı Avrupa Rönesansının başlattığı ‘Aydınlanma’nın neredeyse 20.Yüzyıla kadar süren, Ortaçağ sonrası tarihidir. Sanayileşme ile birlikte dünyanın yaşam ‘mode’unu saptaya...
İnsan sevgisiyle başlayan yeni bir düzene ihtiyaç var!
Dünyanın geleceğini kurtarmanın uygarlıklar, dinler, ırklar, diller, ideolojiler dışında bir tek olasılığı var. Bilim adamlarının iklimle ilgili olarak dile getirdikleri, insanlığın tümünü yok edeceği öngörüsünün yakın tehdidini de düşünürseniz, bugün yapılması gereken, bütün toplumların ziyafetler düzenleyerek birbirlerini ağırlamasıdır. Bu dünyada geçerli söylemlerle çelişen çok açık bir durum. ...
Uygar, çağdaş olabilendir
Uygarlık, çağdaş olmakla örtüşen bir toplumsal niteliktir. Bir elinde telefon, otomobil içinde Fatih dönemini sayıklayan insanlar, dengesiz psikoloji olaylarıdır. Aztek uygarı Meksikalı, Han Çağı uygarı Çinli, Rönesans uygarı İtalyan, Osmanlı uygarı Türk, çağdaş değillerdir. Tarihe özlem duyanlar, ya da metafor olarak, geçmiş bir dönem özellikleriyle tanımlanmak isteyenler olabilir. Amazon yerlile...
Descartes’ın bir cümlesi ve yeniden virüs salgınına dair
Descartes üzerinde yazmağa koyulmuş iken, karşı karşıya olduğumuz virüs felaketi aklımı meşgul etmeye devam ediyordu. Şu anda Virüs, Descartes’dan daha önemli. Nasıl savaşacağını bilmeden kaybolup giden yüzlerce vatandaş var. Fakat düşmanın ne kendisini ne de silahlarını henüz çok iyi bilmiyoruz. Koronavirüs’ün neden olduğu ölümcül saldırı bütün dünyayı dehşete düşürdü. Descartes’ın ünlü aforizmas...
Bilimde yeni aşama: “Derin Ekoloji”
Türkiye’nin geleceği için herkes reçete yazabilir. Fakat bu, ‘Ne olacak bu ülkenin hali?’ sorusunu soranların sayısını azaltmaz. Sayıya, hesaba ve matematiğe dayalı olan teknoloji dünyasında içi boşalmış geleneklere dayalı istekler gerçekleşmez. Ülkenin içine düştüğü durum bunu sayısal olarak kanıtlıyor: Dış borç çok. Ödemekte zorlanıyoruz. Devlet kurumlarının gelirlerine el koydu. İşsiz sayısı ar...
Bugünden yarına uygar olunmaz
Uygar yaşayan ve davranan bir toplum olamadığımızı biliyorum. Fakat bir Devrim çocuğu olarak, uygarlığı örgütlenme ve davranışlara indirgeyip, ithal edilebilen bir mal gibi düşünmek gibi bir yanlışa düştüğümü geç anladım. Devrim bir hızlanma ve yetişme programıydı. Nasıl okul ve üniversite açmak bilim ve teknoloji üretmekle eş değilse, çağdaş örgütlenme uygarlaşmak değildir. Fes Osmanlı’yı, kasket...