Tanol Türkoğlu
Dijital mağara
Hakiki Olimpos Dağı’nı geride bırakıp Atina’ya uzanan otoyolda seyrederken şaşırtıcı bir çıkışa denk gelinir: Tapınağı ile ünlü antik dağ köyü Delfi. Delfi Tapınağı ile ilgili hiç değilse bildik üç popüler husus vardır. Antik Çağ’da Byzas’a kentini “körler ülkesinin karşısına” kuracağı kehanetinde bulunan Delfi Kahini birincisidir. (Byzas bugünkü Sarayburnu’na gelir; Kadıköy tarafında kurulu bir k...
Global dijital isyan
Bugün değerini bilmediğimiz pek çok ücretsiz bilgi toplumu imkanının yakın gelecekte ücretli hale geldiğini görebiliriz. Bedava olan her şey değersiz midir? Sadece maddi açıdan değil. Emek sarf etmeden mesela. Son yıllarda bu konu özellikle Cumhuriyet Devrimleri açısından gündeme getiriliyor. Benzer durumu bilgi toplumu açısından irdeleyelim. Bilgi toplumunun en kritik olgusu olan nesnel enformasy...
Robotlara oy hakkı!
İnsanların yeni insan üretmekten başka bir işi kalmayınca sosyal demokrat politikacılar iktidara gelmek için onların yerini alacak robotlara, robotumsulara mı bel bağlayacak? Son kırk yıldır bilişim teknolojileri kapitalizmi sırtında taşıyor. Kapitalizm, (daha şık ifadeyle) “sanayi toplumu”, bugünlerde dördüncü devrimsel evresinde. Bu evreler mekanik, elektrik, elektronik ve dijital. Teknoloji sür...
Türkiye’de Kara Cuma
Şükran Günü Kuzey Amerika’ya özgü bir kavram. Kanada’da Ekim ayının ikinci Pazartesi, ABD’de ise Kasım ayının dördüncü Perşembe günü kutlanır. Tarım toplumundan kalma olsa gerek çünkü hasat zamanı ile ilgili. Kara Cuma da (“Black Friday”) aynı yörede perakendecilerin icat ettiği bir olgu. Şükran Günü’nün ertesi günü olan cumaya deniyor. Sıradışı indirimlerle insanları daha çok alışveriş yapmaya öz...
Post-truth (Gerçek-ötesi)
2005’te “sudoku” ve “podcast”i, 2009’da “unfriend”i, 2013’te ise “selfie”yi yılın kelimesi seçen Oxford Universitesi Yayınları 2016 için “post-truth” sözcüğünü seçti. Yani “gerçek-ötesi”. Kayıtlara göre “gerçeği değersiz, anlamsız hale getirme” şeklindeki manasıyla bu ifadeyi ilk kez Sırp-Amerikan oyun yazarı Steve Tesich 1992’de The Nation adlı dergiye yazdığı bir makalede kullanmış. Makalede Bir...
Ölü bilgi, canlı bilgi
1984 olimpiyatlarında 100 metre erkekler finalini Carl Lewis kazanmıştı. Süre: 10.32. 2016’da ise 100 metreyi Usain Bolt 9.81 ile kazandı. 2016’daki yarışta sonuncu olan atletin skoru 10.06 idi. Bir başka deyişle Carl Lewis 1984’teki performansı ile 2016’da koşsaydı sekizinci ve sonuncu bile olamazdı. Sporda başarının devamlılığının basit bir formülü var: Atletin kendi zamanındaki performansı hala...
Dijital mızrağa av olmak
Teknoloji bir araçtır. Dijital olsun olmasın. O nedenle her araç için geçerli olan kural teknoloji için de geçerlidir. Sorumlu tutulamaz. Sorumlu, onu kullanandır. Adam öldüren tabanca cezalandırılmaz örneğin; ama tetiği çeken ve (varsa) çektirenler cezalandırılır. Araçların kullanımı suistimal edilebilir mi? Evet. Tabanca meşru müdafaa için de kullanılır, suçsuz bir insanı öldürmek için de. Kulla...
Dijital sokaklar
Dijital kuşaklar bilmez; çocukluk çağı sokakta geçerdi. Okul ve evde geçirilmesi gereken zaruri zaman dışında kalan tüm vakit sokakta yaşanırdı. Oyun oynamak; daha usturuplu bir ifade kullanmak gerekirse sosyalleşmek için. Zaman zaman düşünmeden edemiyorum. Çocukluğu 70'li yıllarda geçenlerin sokaklarda oynadıkları oyunlar acaba gelecek kuşaklara kayıpsız devredilebildi mi? Kız çocukları hala ip a...
İyi robot, kötü robot
İzleme fırsatını bulduğum bir bilim kurgu filmi (Ex Machina) Turing Testi ile ilgiliydi. Zekâ sahibi makine, bir robottu ve sorgulayıcısı ile bir camın arkasından ancak görsel ve işitsel engel olmadan iletişim kuruyordu. Üstüne üstlük sorgulayıcı genç bir erkek, robot ise kadın idi. Robotun verdiği cevaplardan onun bir “makine” olduğunu ayırt etmek olası değildi. Ancak sorun bununla bitmiyordu. Ün...