Siyasi açıdan adeta bir barut fıçısı olan Yakındoğu için yapılan iklim öncelemeleri de pek iç açıcı değil. Bir zamanların “Verimli Hilal” bölgesinde dokuz yüz yılın en şiddetli kuraklığı yaşanıyor.
Kuraklık Suriye’deki iç savaşın da tetikleyicilerinden biri olarak görülmekte. Ayrıca iklim araştırmacıları sadece ılımlı bir iklim değişimi sonucunda bile Yakındoğu’nun bazı bölgelerinde yaz mevsiminin yaşamı tehdit edecek kadar sıcak geçeceğini tahmin ediyorlar. Miami Üniversitesi’nden Sevag Mehterian ile çalışan ekibin son araştırması diğer olumsuz gelişmeleri de ortaya koydu. (*). Araştırmacılar bölgedeki son 120.000 yıl içindeki iklim değişimlerini tasarlayarak, belli başlı düzensizlikleri saptamışlar. Bu sonuca İran’ın kuzeybatısındaki bir mağaradaki dikitlerin yardımıyla ulaşılmış. Bunların içinde konserve olan oksijen izotopları geçmişin iklimi hakkında bilgi verirler.
Sonuca göre Yakındoğu ve Ortadoğu’daki iklim uzun vadede Atlantik iklimi ve daha uzun vadeli değişimlerle de güneş ışınıyla alakalı olduğunu göstermiş. Yerel yönetimler bölgenin sadece geçici kuraklıklar yaşadığını ve kısa bir süre sonra yeniden suyun bulunacağını söylüyorlar genellikle. Ama araştırmamız tam aksini gösterdi. Nitekim bölgeye en fazla yağış getiren Akdeniz fırtınalarının da yakın gelecekte azalacağını gösteren somut veriler var diyor Mehterian.
Bunun nedenlerinden biri “kozmik doğa”. Kuzey yarımküreye yansıyan güneş ışını, dünyamızın eksenindeki eğim değişimi yüzünden özellikle de 20.000 yıldır değişmekte. Bu devinim, yansıyan ışının açısını ve dolayısıyla da dünyamıza gelen ışın ve sıcaklık miktarını değiştirmekte.
İklim tarihine bakış Yakındoğu ve Ortadoğu’nun, güneş ışınının bu yörüngesel faktörlerin azalmasına bağlı olarak azalması halinde daha kurak hale geldiğini göstermiş. Bölgede şu sıralar de pek elverişsiz koşullar hüküm sürüyor. Yağışlar ancak daha fazla ışın ve yaklaşık olarak 10.000 yıl sonra meydana gelecek yörüngesel bir konfigürasyonla artacak diyor Mehterian. Bu şu anlama geliyor:
Her ne kadar bu tür uzun vadeli döngülerin etkisi genelde düşük olsa da, Kuzey Atlantik salınımının uzak etkisine bağlı olarak kısa vadeli kuraklıklara ve şimdiden hissedilen iklim değişiminin sonuçlarına yol açıyor. Yakındoğu’da insana bağlı sıcaklık artışının doğal faktörlerle dengelenmesi veya azalması beklenemez diyor uzmanlar.
Derleyen: Nilgün Özbaşaran Dede
(*) Speleothem records of glacial/interglacial climate from Iran forewarn of future Water Availability in the interior of the Middle East, Quartenary Science Reviews, Sayı 164
