Yaşlanmanın yeni haritası
Bazen bir sabah uyanır ve “bir anda yaşlandığımızı” hissederiz. Bilim bu hissi destekliyor. Yeni araştırmalar, yaşlanmanın yavaş ve istikrarlı bir iniş değil, belirli dönemlerde gerçekleşen ani biyolojik sıçramalarla ilerlediğini gösteriyor. Yaklaşık 40, 60 ve 80 yaşlarında vücudumuzda büyük değişimler yaşanıyor: Bağışıklık sistemimiz zayıflıyor, kaslarımız azalıyor, kalp-damar risklerimiz artıyor.
Peki bu bilgi, daha genç kalmamıza yardımcı olabilir mi? Yaşlanmayı yavaşlatmak, hatta durdurmak mümkün mü?
Bu sayıdaki kapak dosyamızda, yaşlanmanın biyolojik haritasını çiziyoruz. Yeni veriler, yaşam boyu sağlıklı kalmanın sırlarını ortaya koyarken, yaşlılığın sadece bir gerileme dönemi değil; aynı zamanda bilgi, deneyim ve yeni bir toplumsal tasarım süreci olabileceğini hatırlatıyor.
Bu sayıda neler var?
Üretmeyen toplumların sonu! Bayram Ali Eşiyok’un analiziyle ABD-Çin rekabetinde üretim gücünün anlamı, Türkiye’nin erken sanayisizleşme riski ve neden yeni bir sanayi politikasına ihtiyaç duyduğumuzu tartışıyoruz.
Rektör Atamalarında Sil Baştan: Prof. Dr. Lale Akarun, üniversitelerde bilimsel ve idari özerkliğin neden birlikte ele alınması gerektiğini Boğaziçi örneği üzerinden anlatıyor.
Yenilikler, sıra ulaşımda: Ali Akurgal, geleceğin ulaşım sistemi konusunda düşüncelerini veya hayallerini paylaşıyor.
Yapay Zekâ ve Özgürlük: Tanol Türkoğlu, “insan gibi” düşünen makineleri değil, özgürlük talep eden yapay zekâları sorguluyor: Bilinçsiz bir zeka, insan gibi olabilir mi?
İslam Ülkeleri Neden Geri Kaldı? Doğan Kuban’ın kaleminden: Türkiye’nin Batı uygarlığına yakın konumunu yitirişinin tarihsel arka planı ve İslam dünyasında bilimsel üretim krizi.
Çocuklarda Sorumluluk Bilinci: Başarıya açılan kapı, tek bir kişilik özelliğinden geçiyor: sorumluluk. Bu özellik çocuklarda nasıl gelişiyor, neden bu kadar etkili?
Preklinik Değerlendirme ve İlaç Gelişimi: İstinye Üniversitesi Tıp fakültesi’nden Prof. Dr. Engin Ulukaya, preklinik aşamanın kanser tedavileri ve insan çalışmalarının başarısındaki kritik rolünü anlatıyor.
Heybeliada Ruhban Okulu: İstanbul Kültür Üniversitesi’nden Fatih Öztürk’ten sessizliğin içinde yankılanan bir tarih: Bu okulda yıllarca çalınan çanlar yeniden çalacak mı?
Araştırma Gündemi & Kültür-Bilim
Nilgün Özbaşaran Dede hazırladı:
- Neandertaller kemikleri kaynatarak yağ üretmiş olabilir mi?
- Yaşlanmaya bağlı iltihaplanma evrensel değilmiş!
- 300 bin yıllık ahşap aletler, ilk insanların beslenme stratejilerini nasıl ortaya koyuyor?
Grafik Bilgi: Yaşam-İş Dengesi 2025 haritası: Yeni Zelanda ve İrlanda’nın zirvede olduğu bu sıralama, sosyal politikaların bireysel refahla ilişkisini gözler önüne seriyor.
Hayvanlar Dünyası & Meraklı Çocuk
Konuşan Hortumlar: Filler, sadece homurdanmakla kalmıyor, gerektiğinde jest diliyle de iletişim kuruyor. Sosyal zekâ sadece bize ait değil.
Bilgi Küpü: Sülün Adası: Fransa ile İspanya’nın dönüşümlü yönettiği küçük kara parçasında barışın mümkün olup olmadığını sorguluyoruz.
Beslenme ve Bilim: Sarımsak: Binlerce yıllık doğal ilacın bağışıklık, kalp sağlığı ve uzun ömür üzerindeki etkilerini bilimle anlatıyoruz.
Meraklı Çocuk – Mercan Bursalı yazdı: “Güney Kutbu’nda insanlar baş aşağı mı durur?” Sadece çocuklar değil, yetişkinler için de keyifli bir bilimsel merak konusu.
HBT’yi yaşatın, paylaşın
Tabii yukarıda 16 sayfalık basılı HBT’nin içeriğinden örnekler verdik. Daha çok şey var: Ergun Akleman’ın bilim tarihiyle ilgili ilginç bantları, Tayfun Akgün’ün karikatürleri, Teknolojik yenilikleri izleyeceğiniz TeknoVitrin ve bilmece bulmaca sayfamız….
Dijital HBT’de ek sayfaları da başlık kenarındaki karekodu telefonunuzdan tarayarak, okuyorsunuz. Orada çok şey var, bilim tarihi, meraklı büyükler, parlayan beyin, yürüyen ormanlar ve daha pek çok ilginç konu. Dijital HBT’ye altı aylık veya yıllık abone olarak da dergimizi destekleyebilirsiniz…
***
Bu sayımızda yaşlanma, üretim, yapay zekâ, üniversite özerkliği, beslenme, çocuk gelişimi gibi çok yönlü konuları bir araya getirdik. Çünkü bilim sadece bir alanın değil, hayatın her alanının pusulasıdır.
Bilimle, umutla, dayanışmayla…
Özlem Yüzak
