Dünya tarihinin dönüm noktalarından biridir petrolün keşfi. Petrol ve elektriğin kullanılmaya başlanması İkinci Sanayi Devrimi demektir. ABD’de ilk petrol kuyusu 1859 yılında Edwin Drake tarafından açıldı. Sonra oyuna Rusya dâhil oldu. Önce aydınlatmada kullanılan petrol kısa sürede yaşamın her alanına girdi ve vazgeçilmez oldu. Tabii uğruna çıkan onlarca savaş, petrol fiyatları yüzünden çöken ekonomiler de cabası…
Günümüzde petrol rezervleri azalıyor. Yeni teknolojiler, yenilenebilir enerji yükselişte. Peki bunlar petrolün saltanatını sona erdirebilecek mi? Önümüzdeki on yıllarda petrol kullanımının aşamalı olarak ortadan kalkabileceği öngörülüyor. Bunu sağlama yolunda kaldıraç görevi görebilecek petrol alternatiflerine göz atıyoruz. Elektrikli araçlar, biyodizel, sürdürülebilir havacılık yakıtları, yeşil hidrojen, biyoplastikler, etanol vb. Batuhan Sarıcan hazırladı.
Bilim diasporamızdan nasıl yararlanabiliriz?
Nitelikli işgücümüzün yurtdışına göçünde son yıllarda görülen olağanüstü artış temel bilimsel ve yaratıcı gelişmeye dayalı nitelikli kalkınmayı iyice yavaşlatacak. Geçen yılın sonunda, ünlü iktisatçı Prof. Acemoğlu, göçün böyle devam etmesi halinde ekonomik çöküşe yol açacağı uyarısında bulundu. Emekli TÜBİTAK uzmanı Selçuk Taral’ın yazısı.
Özlem Kayım Yıldız bilim dünyasının önemli bir sorununa işaret ediyor: “Son yıllarda geri çekilen makalelerin sayısında artış var”. 2023 yılında çoğu Pakistan, Suudi Arabistan, Rusya ve Çin’den olmak üzere 10.000’den fazla makale geri çekildi Bununla birlikte, geri çekilen makaleler sadece çok sayıda yayın yapılan bu ülkelerle sınırlı bir sorun değil; Avrupa kurumlarında çalışan yazarların kaleme aldıkları ve yayınlandıktan sonra geri çekilen makale sayısı da günden güne artıyor. Yıldız bunun nedenlerini irdeliyor.
Tanol Türkoğlu “Simpsonlar okulu’ başlıklı yazısı ile oyunun kişinin eğitimindeki rolünü irdeliyor. ‘Eğitimde oyunlaştırma ilkokulun ötesine geçemezse de, iş dünyasında bir şeyi öğretmenin en eğlenceli yolu olarak yerini almaya çalışıyor’ diyor ve örnekler veriyor. Ufuk açıcı bir yazı.
Doğan Kuban eski tarihli bu yazısında para ve iktidar kavgasına dikkat çekmiş, “ iğrenç bir insan hastalığı bu” diyerek…
Beynimizi ne kadar tanıyoruz? Yazı serimizde bu hafta “evrendeki en karmaşık nesne insan beyni mi ?” sorusunun yanıtını okuyacaksınız.
Baş parmakların kendi nabzı vardır. Bilgi Küpü’nde.
Bitkisel beslen, kanseri yen
Günlük meyve, sebze ve kabuklu yemiş tüketimine ağırlık verilip hayvansal ürünlerin daha az tüketilmesi prostat kanserinin ilerleme olasılığını yarı yarıya düşürebilir. Bilim ve Beslenme’de.
Estetik operasyonlar, cilt bakım ürünlerine harcanan büyük paralar… Gerçekten gerekli mi? Cilt bakımı nasıl olmalı? Çiğdem Yasa’nın yazısı.
Yapay zeka ile ilgili gelişmelere bu hafta da yer verdik: Yapay zekâ yatırımlarının ekonomik etkisi izlenemiyor. Çünkü kamu kaynakları sınırlı… Programlanabilir ilk çok işlevli fotonik çip…Kalp krizinden koruyabilecek YZ tabanlı bir tespit aracı geliştirildi… Yüksek Teknoloji’de.
Ölçersen bilgi sahibi olursun, bilim ilerler…
İnsanın başlangıçta ancak kolunun, adımının ya da bir çubuğun uzunluğu ile belirleyebildiği uzaklıklar şimdi lazerler ve başka yöntemlerle olağanüstü doğrulukta ölçülebiliyor. Ölçümdeki bu yenilikler bilimi de geliştiriyor, yaşamları da kolaylaştırıyor: GPS devrimi, mikrodalga ışınımı ve diğerleri. Erdal Musoğlu’dan.
Dünyanın en yüksek sesli hayvanları: Tırmalayıcı sesler çıkaran minicik böceklerden, sesleri jet motorunu aratmayacak denli yüksek olan dev boyutlu okyanus canlılarına… Hayvanlar Dünyası’nda. Rita Urgan hazırladı.
Zamanı parçalayarak anların eş zamanlılığını kucaklayabilir misiniz ? “Sanat ve bilimde köprü kurmak: Fütürizm” başlıklı yazı Kültür Üniversitesi’nden Prof. Dr Mehmet Özer ve Dr. Emin Sansarcı’dan…
Başka gezegenlerde yaşam var mı? Mercan Bursalı’nın hazırladığı Meraklı Çocuk’ta. Fince bilmesek de Fince yazıları rahatça okuruz; neden? Meraklı Büyükler'de.
İspanya mezarlıkları güneş santrallerine dönüşüyor… Vücut dövmeleri ile kanser arasında bağlantı keşfedildi… Almanya’nın güneyinde yeni bir primat türü… Araştırma Gündemi’nde. Nilgün Özbaşaran Dede’den.
***
Artan maliyet baskısı ve dağıtımdaki sıkıntılar yüzünden basılı dergi büyük bir açmaz içinde. Herkese Bilim Teknoloji’nin yaşaması için yeni formüller üzerinde çalışıyoruz. Affınıza sığınarak bir süre basılı dergi 16 sayfa ile yola devam edecek. Kağıt-baskı masraflarını karşılayamıyoruz. Basılı dergi 1.000 kadar daha fazla satabilse, sorun çözülebilir, ama nerede o okurlar?
HBT’yi yaşatmak için elimizden geleni yapmaya çalışıyoruz. Dijital sayımıza abone olabilir veya bir başkasına abonelik hediye edebilirsiniz.
Sevgilerimizle.
