50 yıl önce, 1972’de yayınlanan ve dünyaya bomba gibi düşen “Büyümenin Sınırları” raporunun ana fikri, bugünkü küresel ekonomik ve toplumsal sistemin giderek çöküşünde, iklim krizinde, sürdürülemezlikte hayat buldu. 50 yılda ne oldu, ne gerçekleşti, ne yapılamadı? Bugün hem kitap hem de aynı yıl yapılan Stockholm Çevre Konferansının sonuçları üzerine büyük toplantı ve tartışmalar yapılıyor. Dünyanın 2052’den itibaren sistemik bir çöküntüye gireceği görüşünü araştırmalar destekliyor. Ne hükümetler ne şirketler, kimse karbon emisyonlarını azaltmak için verdikleri sözleri tutmuyorlar…
50 yıl sonra, çevresel eylem hala bir ileri iki geri. Dünya her zamankinden daha fazla gıda üretiyor, ancak çoğu insan hala aç. Yenilenebilir enerji giderek daha uygun maliyetli olmasına rağmen, fosil yakıtlara sübvansiyon ve yatırım yapmaya devam ediyoruz. Hükümetler toplu taşıma sistemleri kurmak yerine özel arabaları sübvanse ediyor…Ve tabii insan eliyle yaratılan küresel ısınmanın etkilerini çok yakından yaşıyoruz. Daha da şiddetli yaşayacağız.
Konu derin, hepimizi aslında yakından ilgilendiriyor. Kapağımız bu hafta bu yüzden büyümenin sınırları üzerine. Orhan Bursalı hazırladı.
Peki birey olarak biz ne yapabiliriz?
Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Berrin Pehlivan “iklim değişikliği bizim beslenme alışkanlıklarımızı da değiştirmeli’ diyor.
Et, balık, yumurta ve süt ürünleri en büyük çevresel etkiye sahip; tahıllar, baklagiller, meyveler ve sebzelerin ise çevresel etkisi çok az. Pehlivan “Fransa’da 2003 yılında başlatılan “etsiz Pazartesi” kampanyası kısa sürede yaklaşık kırk ülkenin katılımı ile uluslararası boyut kazandı. Okullar, üniversiteler ve şirketlerin destek vermesi ile kampanya inanılmaz boyutlara ulaştı” diyor. Doğru ama biz ise zamlar ve ağır enflasyon yükü altında zaten eti zor tüketiyoruz. Bunu da eklemekte fayda var.
BioNTech’ten bir ilk daha: Pankreas kanseri aşısı
Uğur Şahin ve Özlem Türeci bir ilke daha imza attılar. BioNTech’in kişiye özel olarak geliştirdiği pankreas kanseri aşısının ilk denemelerinden çok olumlu sonuçlar alındı. Bu dar kapsamlı denemeye ameliyat edilebilecek kadar erken evrede teşhis edilen kanser hastaları katıldı.
Metaverse olgusunun kapitalizm tarafından iğdiş edilmesi yeni bir boyut kazandı. Geçtiğimiz günlerde Facebook-Meta’nın metaverse ortamı olan Horizon Worlds’te “test sürüşü” yapan bir araştırmacı kadın, tecavüze uğradığını açıkladı. Bundan önce Metaverse “dijital arsa” olayı ile ilk kapitalist darbesini yemişti. Tanol Türkoğlu’nun ‘Dijital taciz’ başlıklı yazısı ilginç.
Müfit Akyos “Sıçrayabilir miyiz?’ başlıklı yazısını bu haftada sürdürürken Türkiye de dahil, orta gelir tuzağındaki ülkeler için önerilen kalkınma stratejilerini masaya yatırdı.
“Işık İçeri Nasıl Girer?’ Pelin Dilara Çolak’tan...
Silahlanma hızla artıyor. Peki bilim buna ne diyor?
ABD’de silahlanma tam gaz. Ama diğer ülkelerde de artıyor. Türkiye’de de.. Peki bunu nedenleri ne? Son aylarda tüm dünyada artış gösteren silahlı saldırıları önlemek mümkün. Bilimin sunduğu çözüm şöyle: Bireysel silahlanmayı kontrol edecek yasaları hızla yürürlüğe koyarak insanların kolayca silah sahibi olmalarını engellemek. Reyhan Oksay hazırladı.
“Kuralsızlık ve yasadışılık kentleşememenin göstergesidir”. Doğan Kuban hoca eski tarihli bu yazısında “yüzbinlerce, milyonlarca insanı birlikte yaşatan kural ve yasalar olmazsa kentler de olmazdı. Yerleşme kuralsız olmaz. Göçerlerin çadırları da bir düzene göre kurulur ve bir toplumsal örgütlenme alt yapısına oturur. Kentlere dolan milyonlar, kent vatandaşı görevini yerine getirecek kültür, davranış ve disiplin sahibi değiller” diyor.
Sağlıklı bir cilt için 5 vitamin
Diğer organlarımızda olduğu gibi, beslenme düzenimiz cildimizin de durumunu, nasıl göründüğünü etkiler. Diyetinize belirli vitaminleri eklemek cildinizin sağlığını ve görünümünü önemli ölçüde değiştirebilir. Bilim ve beslenme sayfamızda. Murat Altaş’tan.. Dergide bu hafta yaşlanmayı geciktirici 3 gözde cilt bakım ürünü hakkında bilimsel bir yazı da bulacaksınız.
Patlayan kafa sendromu; ağaç adam hastalığı; kurt adam sendromu ve diğerleri.- İnsanların başına gelebilecek çok çeşitli hastalık ve sağlık sorunları konusunda bilgi sahibi olabilirsiniz. Oysa, adını sanını hiç duymamış olabileceğiniz ve hiç alışık olmadığınız garip belirtiler sergileyen kimi sağlık soruları da var. İşte son derece ilginç 6 sağlık sorunu.. Rita Urgan derledi.
Uzaylılar var mı gerçekten? Yoksa gerçekten dünya dışı varlıklar tarafından ziyaret ediliyor muyuz? ABD’de ‘tanımlanamayan hava olayları’ konulu bir kongre yapıldı. Bakın neler konuşuldu. NASA neden bu konuda bir araştırma ekibi görevlendirdi. Batuhan Sarıcan derledi.
İnsanlar 70’li yaşlarda neden ansızın güçten düşerler? İnsanların 70’li yaşlarına geldiklerinde neden ansızın güçsüz duruma geldiklerini açıklayan çığır açıcı bir yaşlanma teorisi ortaya atıldı. Söz konusu kuram, bu bedensel çöküşün yanı sıra yaşlanmadan kaynaklanan hastalıkların da önüne geçebilecek yeni tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine olanak tanıyabilir.
Mustafa Çetiner kendisine en sık sorulan sorulardan biri olan ITP hastalığı üzerine yazdı. ‘ITP Kişinin kendi bağışıklık sisteminin kendi trombositlerini yabancı görmesiyle ortaya çıkan otoimmün bir hastalık” diyelim ve sözü Çetiner’e bırakalım.
Erk’ekliğin krizi
Şiddete, özellikle de kadına yönelik şiddete karşı mücadele erkeklerin eğitimini gerektiriyor. Bu durum aslında erkekleri de özgürleştirecek. Kültür Üniversitesi’nden Selda Salman Sakızlı kaleme aldı.
Kısa boyunlu zürafa fosili evrim sürecine nasıl ışık tutuyor? Plesiosaurlar su altında nasıl yüzüyordu? Hayvanlar Dünyası’nda.
Ders çalışırken müzik dinlemek doğru mu? Meraklı çocuk sordu Mercan Bursalı yanıtladı. Kuzey kutbu mu daha soğuk güney kutbu mu? Yaşlansak da karaciğerimizin hep 3 yaşında kaldığını biliyor muydunuz? Beyinde çikolata etkisini ölçen bir sensor geliştirildiğini peki? Domatesin içindeki likopenin güneş panellerinin verimliliğini arttırdığını? Nilgün Özbaşaran Dede’nin hazırladığı Araştırma Gündemi’nde..
Bu hafta da dergi dopdolu. Farklı konular, tartışmalar... Yoğun emek ve özenle hazırlamaya çalışıyoruz. Sağlıklı güzel günlerde okuyun ve okutun.
Unutmayın siz okurlarımızın desteği olmadan bu zorlu günleri atlatmakta gerçekten zorlanıyoruz. Gelecek Cumaya kadar sevgiyle kalın.
