Taç kürede yeni bir yapı bulundu

Fizik ve Uzay Öne Çıkanlar

Bilim insanları Güneş’in  taç küresinde (korona) plazma sicimlerinde oluşan dinamik bir ağ yapısı keşfettiler. Yalnızca morötesi ışıkta görülebilen bu yapı, güneş atmosferinin orta tabakasında yer alıyor ve yavaş hareket eden güneş rüzgarları hakkında önemli bilgiler veriyor.

Güneş rüzgarları tüm güneş sistemini etkiler: Atmosferleri parçalayabilir, gezegenlerin üzerine kimyasal açıdan değiştirebilir ve manyetik alanların biçimlerini bozabilir. Yüklü parçacıkların süreli rüzgarı, Güneşin manyetik alanıyla birlikte güneş sistemimizin koruyucu heliosferini de oluşturur. Güneş rüzgarı kozmik vatanımız için bu kadar önemliyken, kökeni hakkında çok fazla şey bilinmiyor. Son ölçümlere ve modellere göre güneş rüzgarının hızlı, son derece yüksek enerjili kısmı, kromosferin çok kızgın manyetik bölgelerinde yani Güneş atmosferinin alt kısmında oluşuyor. Bölgelerde taç küre morötesi ışıkta daha koyu görünüyor.

Bununla birlikte güneş rüzgarının daha yavaş ve süreli olan kısmının nereden geldiği pek bilinmiyordu. Taç kürede yeni keşfedilen yapı şimdi daha yavaş güneş rüzgarının kökeni hakkındaki ilk bilgileri verdi. Bu yapı daha önceleri Güneşin 350.000 km üzerinde yer alan bir leke olarak görülüyordu. Çünkü uzay sondaları ve Güneş gözlemevleri sadece daha derinde ya da daha yukarda bulunan tabakaları görüyorlar.


Amerika’daki GOES sisteminin üç yeni hava uydusu ilk kez taç kürenin ortasına ayrıntılı bir bakış atabildi. Çünkü bunlar uzaydaki hava durumu tahmini için Güneşe doğru yönlendirilmiş morötesi kameralar taşıyorlar. Chitta ve ekibi bu enstrümanların özel bir ölçüm kampanyasıyla toplanan verileri değerlendirdi. Görüntüler ilk kez taç kürenin dinamik yapısını tamamen ortaya çıkardı. İpliksi, iç içe geçmiş plazma yapıları, koyu koronal deliklerin yüksek manyetik etkinliğe sahip bölgeleri sınırladığı alanların üzerinde görüldü.

Araştırmacıların gözlemleri, NASA’non SOHO ve Solar Dynamics Observatory (SDO) güneş gözlemevlerinin verileriyle kombine edildiğinde, bu koronal ağdaki plazma sicimlerinin manyetik alan çizgilerini takip ettikleri ve bunların hep kesiştiği ve birbirleriyle etkileşime girdikleri fark edilmiş. Astronomların daha yavaş güneş rüzgarının önemli bir motorunu buldukları düşünülebilir. Nitekim gözlemler, yeni keşfedilen koronal ağın, güneş rüzgarındaki yüklü parçacıkları hızlandırdığını kanıtlıyor gibi. Araştırmacılar şu anda etkin olan Güneş sondalarından ve ayrıca gelecekteki misyonlardan taç kürenin ortasındaki süreçler hakkında daha ayrıntılı bilgiler edinebilmeyi umuyorlar.

Nilgün Özbaşaran Dede

Kaynak