Tıbbi ilerlemeler sayesinde yaşam beklentisi önemli ölçüde arttı. Eskiden ölümcül sayılan birçok hastalık artık yeni ilaçlar ve modern tedavi yöntemleriyle iyileştirilebiliyor. Fakat uzun yaşam öte yandan olumsuzlukları da beraberinde getirebiliyor. Sırt ağrıları, dolaşım problemleri ve yüksek tansiyon bunlardan sadece birkaçı.
Emory Üniversitesi’nden Daniel Kalman bu yüzden, uzun yaşayan insanların yaşamlarını daha sağlıklı bir şekilde sürdürmeleri için “sağlık beklentisi” üzerinde çalışıyor. Sağlık beklentisi şu demek: Bir canlının, yaşlanmanın etkilerinden uzak durarak, ne kadar süre sağlıklı kaldığıdır.
Bir kişinin yaşlılıkta ne kadar iyi durumda olduğu, ne kadar hareketli olduğuna, çevresel strese karşı ne şekilde tepki verdiğine ve bedeninin ne kadar çabuk yenilenebildiğine bağlıdır. Araştırmanın odağında indol bileşikleri var. Bunlar özellikle de brokoli ve lahana gibi sebzelerde bulunur ve bağırsaktaki belli başlı bakterilerce üretilir. Kalman daha önceki bir araştırmada da indollerin, hayvanlara, bazı hastalıklara karşı dirençlik kazanmalarında yardımcı olduklarını bulmuştu (1).
Son araştırmanın hedefiyse indollerin başka olumlu etkileri olup olmadığını bulmaktı ve bu amaçta da ipliksi solucanlarla (Caenorhabditis elegans) deneyler yapıldı. Bu model organizmaların bildik yaşlılık belirtileri şunlar: Daha yavaş hareket etmeye başlıyorlar, yutkunma zorluğu çekmeye başlıyor ve sıcağı karşı daha duyarlı hale geliyorlar. Yaklaşık olarak bir milimetre uzunluğundaki solucanların yemek listesinin başında ise bakteriler var.
Deneyler sırasında bir grup solucan indol üreten bakterilerle, diğer grup ise bu bileşikleri üretmeyen bakterilerle beslenmiş. Ve kısa bir süre sonra ilk farklılıklar görülmeye başlanmış (2). Solucanlar iki gün sonra bile indoller sayesinde sıcağa karşı daha dirençli hale gelmişler. Ayrıca on beş gün sonra daha hızlı hareket etmeye başlamış ve yutkunmaları da düzelmiş. Dahası genetik etkinlikleri de genç hayvanlarınkine yakın bir hal almış. İndoller öte yandan cinsel iktidar üzerinde de olumlu etki yapıyorlar. İndol üreten bakterilerle beslenen solucanlar on iki gün sonra bile üreme yetilerini korurken, kontrol grubundakiler beş gün sonra çoğalmayı bırakmışlar. Benzer etkileri araştırmacılar sinek ve farelerde de görmüşler. Genç fareler ışına karşı da daha dirençli hale gelmişler ve yaşlılıkta ağırlıklarını daha iyi korumuşlar.
Araştırma sonuçlarından oldukça umutlu olan Kalman, gelecekte insanların daha sağlıklı bir şekilde yaşlanmalarını sağlayacak ilaçlar üretilebileceğine inanıyor.
Derleyen: Furkan Avcı
1) A Family of Indoles Regulate Virulence and Shiga Toxin Production in Pathogenic E.coli, PLOS One, 23.1.2013
2) Indoles from commensal bacteriaextend healthspan, PNAS, 21.8.2017
Bu yazı HBT'nin 75. sayısında yayınlanmıştır.
