İlk kez tam felçli bir hasta, beyin implantı sayesinde iletişim kurabiliyor

Öne Çıkanlar Sağlık Teknoyaşam
İlk kez tam felçli bir hasta, beyin implantı sayesinde iletişim kurabiliyor

Tam felçli hastalar genelde iletişim yetilerini de kaybediyorlar. Bir Alman araştırma ekibi bu konuda umut veren bir beyin implantı geliştirdi.

Bir beyin-bilgisayar arayüzü gibi işleyen beyin implantı, tam felçli hastalara iletişim yolunu açacak önemli bir açılım olmaya aday. Bu açıklama 2000 yılından bu yana bu tür bir beyin implantını ALS hastasında test eden Tübingen Üniversitesi araştırmacılarından geldi. Uzmanlar Nature Communications dergisinde yayımlanan araştırma konusunda oldukça iyimserler.

Beyin implantı, felci ilerlemekte olan 34 yaşındaki ALS hastasına, iletişim kurabilmesi için aktarılmıştı. Ünlü fizikçi Stephen Hawking tarafından da kullanılmış olan ve en küçük mimiklerle bile çalıştırılabilen dil bilgisayarı, gözlerindeki hareket yetisini de yitirince işe yaramaz hale gelmişti. Tam felçliler için tüm iletişim kanalları şimdiye kadar en azından en küçük kas hareketlerinin varlığı durumunda işliyordu.


Klinik çalışmayı ALS Voice gGmbH’den Ujwal Chaudhary ve Niels Birbaumer yönetiminde yürüten ekip, beyin dalgalarını ölçerek, göz hareketlerini konuşmaya değil, seslere dönüştüren elektrotlar aktardı beyne. Kısaca ALS olarak bilinen amyotrofik lateral skleroz, kas hareketlerinden sorumlu nöronları işlevsiz hale getiren ve tedavisi bulunmayan dejeneratif bir nörolojik hastalık. Hastalık ileri bir aşamada “kilitli kalma sendromuna” (Locked – in – Syndrom) kadar gidiyor. Bu sendroma sahip kişilerin bilinçleri tamamen açık olmasına rağmen, hareket yetilerini tümüyle kaybettikleri için iletişim kuramazlar. Kilitli kalma sendromu ALS dışında beyin travması veya ağır beyin kanaması yüzünden de gelişebiliyor.

Söz konusu hasta ALS’nin bu seviyesine 2017 yılında ulaşmıştı. Chaudharys ve Birbaumer’in ekibi hastanın beynindeki arayüzü bir bilgisayara bağladıktan sonra hasta akustik sinyallerle iletişim kurmaya başladı. Hastanın “evet” veya “hayır” arasında seçim yapmasından sonra sinir hücrelerinde farklı etkinlikler meydana geliyor.  Bunlar ise hastanın beynine 2019 yılında aktarılan elektrotlarca okunuyor. Hangi etkinliğin “evet” hangisinin “hayır anlamına geldiğini, akustik bir geri bildirim sistemini kullanarak öğrenmiş. “Evet”i seçtiğinde ses yükselirken, “Hayır”ı seçtiğinde ses zayıflıyor. Her bir harfin dijital olarak dikte edilmesi bir dakika sürse de sözcüklerle ve cümleler halinde ne yemek istediğini veya göz damlasının ne sıklıkta verilmesini istediğini söylemeyi öğrenen hasta, eşiyle ve oğluyla da iletişim kurabildi. Mesela bir seferinde bira ve gulaş istediğini ve yüksek sesle Tool grubunun bir parçasını dinlemek istediğini söyledi.

Tam felçli insanların iletişim konusu, beyin-bilgisayar arayüzü alanında ilerleme gösterse de henüz başlangıç aşamasında. Araştırmacılar klinik çalışmalardan üç yıl sonra, hastanın daha yavaş ve daha anlaşılmaz yanıtlar vermeye başladığını söylüyorlar mesela. Bunun nedeni kesin olarak bilinmese de elektrotların aşınması gibi teknik nedenler üzerinde duruyorlar.

Nilgün Özbaşaran Dede

Kaynak