Bilim insanları uzun bir süredir tarçının, şeker hastalığı için ciddi bir tehlike oluşturan kan şekerindeki ani artışları önleyebileceğine ve insülin direncine karşı koruyucu bir etki yaratabileceğine inanıyor. Ne var ki tarçının böyle bir etkiyi tam olarak nasıl yarattığı konusu bugüne dek gizini korudu. Daha önce yapılan kimi araştırmalar ciddi bir etkiye işaret ederken, kimileri yeterince inandırıcı olmaktan uzak birtakım bulguları gözler önüne sermekteydi.
Ohio Northern Üniversitesi Raabe Eczacılık Fakültesi’nden biyokimyacı Amy Stockert’in, tarçının etkilerini ortaya çıkartmak için 2015 yılında yaptığı bir araştırma, her gün tarçın içerikli destekleyici haplar alan tip 2 şeker hastalarının kan şekerlerinde plasebo alanlara kıyasla çok daha belirgin bir düşüş sağlandığını ortaya koyuyordu. Bu da, hücresel düzeyde kalıcı birtakım değişimlerin tetiklenmiş olduğu anlamına geliyordu. Bunun üzerine, Stockert ve arkadaşları gen ifadesindeki proteinlerden birinin tarçından etkilenmiş olabileceğini düşündüler.
İnsülin dengesine etkisi
Stockert’in insülin dengesinin düzenlenmesinde etkin bir protein olan, Sirtuin-1 (Sirt-1 olarak da biliniyor) genine odaklanıyor. Stockert, Sirt-1 geninin glikoz aktarımında etkili olan bir başka proteini de tetiklediğine ve bunun kilit bir rol oynayabileceği düşüncesinin son derece mantıklı olduğuna dikkat çekiyor.
Kırmızı şarapta bulunan, yaşlanmayı geciktirici ve kolesterolü düşürücü özelliklere sahip, resveratrol adlı bir antioksidanın Sirt-1 genini devinime geçirdiği bilim çevrelerinde bilinen bir gerçek. Tarçının fenoller adıyla bilinen benzer birtakım bileşikler içermesinden yola çıkan Stockert, bunların da Sirt-1 moleküllerine benzer biçimde bağlanabileceklerini düşündü. Bu düşüncesini doğrulamak için yaptığı araştırmada tarçındaki fenollerin bu proteinle benzer ve kimi zaman çok daha güçlü etkileşimler kurduğuna tanık oldular.
Bu durum tarçının içerdiği fenollerin Sirt-1 genini de devinime geçirebileceğine vurgu yapan Stockert, “Gerçekten böyle bir durum söz konusu ise, bu da tarçının yalnızca kan şekerini düşürmekle kalmayıp çok daha başka yararları da olduğu anlamına geliyor. Tarçın, lipid metabolizmasından, hücre büyümesiyle ilgili değişikliklerden ve çeşitli genlerin ifadesinden sorumlu olan bir proteini etkiliyor,” diyor.
1 gram tarçın ilaçtan daha etkili
Stockert’in daha önceki araştırmaları günde 1 gram tarçın tüketen insanların kan şekeri düzeylerinde, ilaçlardan sağlanması beklenen orana kıyasla, çok daha fazla bir düşüş meydana geldiğini ortaya koyuyordu. Ancak Stockert-pişirme sürecinde ya da çeşni katma amacıyla tüketilen-çok daha düşük miktarlarda tarçının bile sağlığa yararlı etkiler yaratabileceğine inanıyor: “Tarçın ile bu enzim arasında bilgisayar örneğimizde tanık olduğumuz gibi bir etkileşim söz konusu ise, bunun yaşlanmayı geciktirici bir etki yaratması, antioksidan denetimi ve insan sağlığı açısından gerçekten önemli daha birçok yararlı etkilerle ilintili olması da olası. Üstelik, tüm bu etkilerin yaratılması için günde bir gram tarçın tüketmek de gerekmiyor.”
Tüketicilere çubuk ya da öğütülmüş tarçını güvenilir baharatçılardan satın almalarını öneren Stockart, şimdilerde ekibiyle birlikte tarçının yağ hücreleri üzerindeki etkilerini araştırıyor ve bu çalışmalar kapsamında kas ve karaciğer hücrelerini de araştırmayı umut ediyor.
ABD Beslenme ve Diyetetik Akademisi sözcülerinden Nancy Farrell de, kan şekeri ile ilgili araştırmanın henüz kesin bir sonuca ulaşmadığına, ancak konunun daha derinlemesine araştırılması açısından son derece yüreklendirici olduğuna dikkat çekerek, “Günlük yaşamımızda aşırıya kaçmaksızın tarçın tüketmenin genelde sağlığa iyi gelen bir alışkanlık olduğu söylenebilir, ” diyor.
Farrell insanlara yulaf, tost, balkabağı, kırmızı biber ve başka birtakım yiyeceklere tarçın eklemelerini öneriyor. Ancak tarçın tüketiminde aşırıya kaçmanın karaciğer bozuklukları olan kişilerin karaciğer işlevlerini daha da kötüye götürebileceği uyarısında bulunuyor ve tarçın haplarını alıp almama konusunda da kesinlikle bir uzmana danışmak gerektiğinin altını çiziyor.
Rita Urgan
Bu yazı HBT'nin 60. sayısında yayınlanmıştır.
