Geride bıraktığımız yıl birçok teknolojik başarı yaşandı. CRISPR’nin kullanım alanının genişlemesinden yapay zekânın yeni olanaklarına kadar birçok teknolojik ilerleme kaydedildi. Bu ilerlemeler insanlığın geleceği açısından çok önemli. Ancak bir de başarısızlıklar, başlangıçta büyük ses getirse de yıldızı çabuk sönen sözde keşif ve icatlar var: İnsanların ölümüne neden olan kontrol dışı otopilot, eşcinsellik ölçen uygulama ve sahte gıda bilgisayarı bunlardan yalnızca birkaçı.
Boeing’in kontrol dışı otomatik pilotu
Yepyeni bir 737 Max Boeing uçağı olan Lion Air Flight 510, kalkıştan kısa bir süre sonra düştü. Sonra bir başkası da aynısını yaptı. Aşırı yüksek otomasyon sistemi ve pilot eğitim eksikliği kombinasyonu ölümcül oldu. İki uçakta da sağ kalan olmadı. Pilotlar, uçakları kıyamete sürükleyen otopilot sistemine karşı mücadele etmişti. Keşke onları dinleselerdi.
Sahte gıda bilgisayarı
1.8 milyon izlenme alan 2015 TED konuşmasında mimar Caleb Harper, milyonlarca ışık, sıcaklık ve nem kombinasyonunu ölçeceğini söylediği elektronik ve yapay zekâyla donatılmış hidroponik kutuları tanıtmıştı. Harper, Açık Tarım projesinin “siber tarıma” öncülük ettiğini söylemişti. Bu yılki uygulamalar gösterdi ki gıda bilgisayarı, çok iyi çalışmayan yüceltilmiş bir balondan başka bir şey değildi.
Genetiği değiştirilmiş inek
Recombinetics adlı bir şirket, gen düzenleme ile boynuzsuz süt sığırcılığı yarattığında, GDO’lu olmadıkları konusunda ısrar etmişti. Sonuçta, hassas düzenlemeyle bir sığır genini diğeriyle değiştirilebilirdi. Ancak bu sığırların bir falsosu vardı. ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), hayvanlardan birinin DNA’sına bakana kadar hiç kimse, şirketin bu canlılara yanlışlıkla bir dizi bakteri geni yerleştirdiğini fark etmedi.
Eşcinsellik ölçen uygulama
Eşcinsellikle ilişkili genleri tanımlayan büyük bir çalışmadan birkaç hafta sonra, bir programcı “Ne Kadar Eşcinselsiniz?” adlı bir uygulama geliştirdi. Sadece 5,50 $’lık uygulama, kullanıcıların eşcinselliğini hesaplamak için bir DNA testinden elde edilen sonuçları kullanarak bazı bulgular elde etti. Ancak uygulama büyük güvenilirlik tartışmalarına neden oldu ve piyasadan çekildi.
Uzay yolculuğunda hile
Bu yıl, bir şirketin girişimiyle İsrail, Nisan ayında Ay misyonunu tamamlamak üzereyken son anda çakıldı. Görev başarısız oldu. Neyse ki insan yoktu. Buraya kadar her şey normal ve bilimsel. Ancak bir sorun var. Arch Mission Foundation adlı kâr amacı gütmeyen bir kuruluşun, İsrail’in uzay yüküne tardigradlarla (su ayıları) dolu bir kapsül eklediği ortaya çıktı. Mikroskobik, sekiz ayaklı yaratıklar zorlu koşullarda ve hatta Ay’da bile uykuda kalabilir. Kontaminasyon konusunda endişe var.
Samsung’un katlanabilir telefonu
Samsung’un çıkardığı katlanabilir telefon Galaxy Fold ilk çıktığında büyük ses getirdi. Ancak incelemeler umulduğu gibi değildi: Ekran bir şekilde kırılıyor veya telefon bozuluyordu. Bloomberg’ün teknoloji eleştirmeni Mark Gurman, Nisan ayında bir ekran resmiyle birlikte “Bir günlük kullanımdan sonra,” diye tweet attı. “Tamamen kırılmış ve kullanılamazdı.” Gelecek yıl için yarım düzine katlanabilir telefon planlanıyor. Ancak Samsung’un bu ilk başarısızlığının ardından inovasyon departmanlarının daha çok çalışacağı kesin. Nitekim şirket de kusurların zayıf bir menteşe ve “cihazın içinde bulunan maddeler” ile ilişkili olabileceğini kabul etti.
Apple’ın cinsiyetçi kredi kartı
Apple bir kredi kartı çıkardı. Ancak ortada bir sorun vardı. Bir adam, varlıklarının eşiyle ortak olmasına rağmen karısından 10 kat daha yüksek bir kredi limiti alıyordu. Şikâyet ettiğinde, bir temsilci ona, “Bu sadece algoritma” dedi. Ama cinsiyetçi bir algoritma! Apple ve kartın bankacılık altyapısından sorumlu olan Goldman Sachs, kartı destekleyen bir şey dememeyi tercih etti.
İnternet halen yasak
İnternet dünyanın en büyük demokrasisi. Ancak internet hizmeti söz konusu olduğunda Hindistan’da böyle bir demokrasiden bahsedemeyiz. Bunun yerine, ülkenin federal ve yerel hükümetleri, ne zaman bir sorun çıksa en uygun yanıtı Facebook, WhatsApp ve internetin geri kalanına erişimi kesmek olduğunu keşfetti. InternetShutdown'a göre, aralık ayında Hindistan, 60 milyon kişi için interneti kapattı. Tüm yıl boyunca, bağlantıyı 90 kattan fazla kesti. Hindistan interneti kısma konusunda dünya şampiyonu. Hükümetler ne zaman sorundan kaçmak ve muhalefeti susturmak istese, protesto haberlerinin dünyaya ulaşmasını bir “anahtar çevirme” ile engelleyebileceğini biliyor. Benzer durumlar Pakistan, Türkiye, İran, Sudan ve Benin’de de yaşanıyor.
