Adı Robert Langlands. Matematik alanında yaptığı büyük katkı sonucu Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi’nin Nobel ayarındaki Abel Ödülü’nü aldı. Geçenlerde Türkiye Matematik Derneği’nin davetiyle geldi, iki hafta kaldı ve Türkçe konuşmalar yaptı.
Nobel ayarında dedik, çünkü Nobel, ödüllerini kategorize ederken matematik bilimini es geçmişti. Nedeni konusunda kişisel bazı rivayetler dolaşır. Bunlara girmeyelim. Norveç, bu eksikliği gidermek için “Biz de Abel Ödülü verelim” önerisinde bulundu ve 2003 yılından beri her yıl bu ödül veriliyor. Aslında Uluslararası Matematikçiler Birliği’nin 4 yılda bir 40 yaş altı parlak matematikçilere verdiği bir büyük ödül var: Fields Madalyası!
Abel Ödülü’nde, Nobel’de olduğu yaşa bakılmıyor, ve tek bir konu değil, matematiksel süreç dikkate alınıyor. Abel’e adını veren kişi ise Niels Henrik Abel, Norveçli matematikçi (1802- 1829).
İşte bu ödülü aldı Langlands. Aslında Fields Madalyası’nı da alacaktı ama komite arasında anlaşmazlıkların çıkması üzerine süre uzadı. Verilmesi düşünüldüğünde de Langlands’ın 43 yaşına bastığı anlaşıldı ve vazgeçildi. Yani Langlands’a haksızlık yapıldığını söyleyebiliriz. Nedenine gelince:
Langlands’ın yaptığı katkılar matematikte yeni bir çalışma ve düşünme alanı açmıştı: Langlands Programı. Bu alanda çalışan 4 büyük matematikçiye önemli katkıları nedeniyle Fields Madalyası verilmişti!
Langlands Türkçe konuşuyor, ODTÜ’de bulundu ve en önemlisi büyük ödüle konu olan katkısına Türkiye sahne oldu. Bugün bile Türk öğrencileri var.
Peki nasıl biri Langlands? Matematik çözümlerine bile “şüphe” ile yaklaşan, ileride beni çok aşacaklar diyen, acaba çözümüm sürekli olur mu? diye soran, aldığı 1 milyon dolar ödülü “paraya ihtiyacım yok” diyerek, matematikle ilgili kurumlara, bu arada bizim Matematik Köyü’ne de paylaştıran, ünlü matematikçimiz Cahit Arf’ın henüz 1967’de “bu adam dahi” diye öngörüde bulunduğu, saf ve tam bir bilim insanı...
Orhan Bursalı’nın hazırladığı geniş söyleşiyi, bizimle yani Türkiye ile ilgili yönleriyle birlikte okuyacaksınız. Matematiğin bir numaralı isimlerinden biri olan Langlands nasıl biri ve siz olsanız onunla nasıl bir sohbete girişirdiniz?
Dergimizde başka neler var?
Doğan Kuban hoca “Ülkenin Gündemi” başlıklı yazısında ülkenin gerçek sorunları üzerine kafa yormak yerine politik kör döğüşü ile nasıl zaman kaybedildiğini yazdı.
Müfit Akyos doğrudan Cumhurbaşkanına bağlı çalışacak politika kurullarını ele aldı. Kurulan yapı ve yapılan atamalarla Türkiye’nin bilim ve teknoloji, eğitim ve öğretim, kültür politikalarını nasıl yapılacağını sorgulayan önemli bir yazı.
Mustafa Çetiner tıpta son söz söyleyici sayılan sihirli p değeri üzerine bir tartışma başlattı.
Tanol Türkoğlu ise “Teknoloji destekli ilerleme insan zekasını geriletiyor mu? Dümene yapay zeka geçtiğinde tablo nasıl dönüşecek?” sorularına yanıt aradı.
Koç Üniversitesi Hastanesi Organ Nakli Merkezi’nden Prof. Dr. Burak Koçak kronik böbrek yetmezliği üzerine yazdı.
Dünyanın ilk hayvanlarından biri ile tanışmaya hazır mısınız? 558 milyon yıl öncesine dayanıyor geçmişi. Rusya’da bulunan yeni fosiller bu canlının özelliklerine ilişkin yeni bir kapı araladı.
Bu hafta yeni ve sürekli bir seri daha başlattık. Adını da Yeşil Köşe koyduk. İklim değişikliği karşısında yeni icatlar, yeni bilimsel gelişmelerden örneklerle karşınızda olacağız. Konu önemli. Doğanın tahribatı ve tüm canlılar açısından yaşanılabilir olmaktan çıkması kadar sağlık üzerindeki etkileri de giderek artıyor. Onlardan biri ağır metaller ve dergimizde ağır metallerin kanser vakalarını artırmanın yanı sıra kalp hastalıkları riskini de arttırdığının ortaya çıktığını okuyacaksınız.
Ev tipi arıtma cihazları ne kadar sağlıklı? Hepimizi yakından ilgilendiren bu sorunun yanıtını Tıbbi jeoloji uzmanı Dr. Eşref Atabey’in yazısından öğrenebilirsiniz.
Kültür Üniversitesi’nden Gıda Mühendisi Dr. Sezen Sevdin ise 16 Ekim Dünya Gıda Günü dolayısıyla Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün 2018 yılında koyduğu “2030 yılına kadar dünyada açlık çeken insan kalmasın” hedefi üzerine yazdı.
Beslenme ve bilim sayfamızın bu haftaki konuğu ise antik dönemlerde Bergamalı Galen’in ‘şifa kaynağı’ olarak tanımladığı kuşkonmaz bitkisi.
Hayvanlar Dünyası’nda da zekaları ve becerileri ile insanları şaşırtan kimi hayvanlardan örnekler var...
Bu sayımız 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı’na denk geliyor. Biz de son söz olarak Atatürk’ün kurduğu laik Türkiye Cumhuriyeti'nin önemini bir kez daha vurgulamak istiyoruz. Biliyorsunuz Herkese Bilim Teknoloji dergisi, Türkiye’nin ancak bilim, teknoloji ve inovasyonla gelişebileceği inancından hareketle, bilimsel gelişmelerin sadece bir kesim için değil tüm ülke için ulaşılabilir olması adına çalışmalarını sürdürüyor. Sizlerin de katkıları ile hep birlikte “geleceği inşa edecek” küçük taşları döşemeye çalışıyoruz.
Atatürk’ün Cumhuriyeti'ni daima saygı ile anıyoruz.
29 Ekim Cumhuriyet Bayramımız kutlu olsun.
