STEM denilen fen bilimleri, teknoloji, mühendislik ve matematik dallarındaki kadın erkek eşitsizliği devam ediyor ve bu uçurum kapanmamakta direniyor. Gelecekte daha eşitlikçi bir toplum için şimdiden ailede, okulda ve profesyonel yaşamda kadınların STEM dallarında daha fazla yer almaları için önlem alınmalı.
Dünya genelinde eğitim ve işgücünde cinsiyet ayrımı büyük ölçüde giderilmiş olmakla birlikte eşitsizlik tümüyle ortadan kalkmış değil. Kadınlar erkeklere göre daha düşük ücret alıyor ve kalifiye olmayan işlerde çalıştırılıyor. Kadınların işveren olma şansı daha düşük. Buna rağmen işveren pozisyonuna sahip oldukları zaman da daha küçük ölçekli ve az kârlı işleri yürütüyorlar.
Girişimcilikte, ücretlerde ve üretkenlikte cinsiyet uçurumu, alınan tüm önlemlere karşın devam etmekte. Ve ülkeler bu uçurumu kapatmak için çabalarken ortaya başka uçurumlar çıkıyor.
Bu uçurumların başında STEM denilen fen bilimleri, teknoloji, mühendislik ve matematik dallarındaki kadın erkek eşitsizliği geliyor ve bu uçurum kapanmamakta direniyor. Dünyada orta öğretimden mezun olan kadın erkek öğrenci sayısı birbirine yakın; üniversitelerden mezun kadın sayısı da erkeklerin üzerinde; ama yine de STEM dallarında kadınlar hâlâ azınlıkta. Ayrıca STEM dallarının içinde de cinsiyet farklı var. ABD’de üniversitelerde matematik bölümünden mezunların % 40’ını kadınlar oluştururken, bilgisayar bilimlerinde veya mühendislikte bu oran yalnızca %18.
İşler daha iyiye gitmiyor
Ne yazık ki durum daha iyiye gitmiyor. Dünyada 2004 ile 2014 arasında mühendislik veya bilgisayar bilimlerinden mezun kadın oranında ciddi bir düşüş söz konusu. 2013 yılında Avrupa’da yalnızca 4 ülkede STEM mezunlarının oranı %15; Şili’de ise % 20. Kaldı ki kadınların mezun oldukları bu alanda çalışıyor olmaları da çok düşük bir olasılık. Örneğin ABD’de STEM derecesi olan her 7 kadından ancak 1’i kendi alanında çalışıyor. Bu değerler pek çok ülke için de geçerli.
Nedenleri
Bu tablonun pek çok nedeni olmakla birlikte belli başlı 3 neden ortaya çıkıyor:
• Hedefleri ve ülküleri sosyal normların ve ailesel beklentilerin şekillendirmesi
• STEM dallarına girme ve bu alanlarda çalışma kararını etkileyen bilgilerin yetersizliği
• STEM alanında çalışmak için kadının yeteneğini kısıtlayan kurumsal faktörler
Kız öğrenciler çocuk yaştan itibaren genellikle matematik veya fen bilimlerinde eğitim almaları için özendirilmez; tam tersi erkeklerin bu alanlarda daha iyi oldukları yolunda beyinleri yıkanır. Kaldı ki akademik ortamlarda ve özel sektörde kadınlara yol gösterecek rol modellerinin de olmayışı bu gidişatı körüklüyor.
Ne yapılabilir?
ABD’de 2014 ile 2024 arasında bilgisayar ve iletişim teknoloji alanında istihdamın % 12 civarında büyümesi öngörülüyor. Bu oran diğer mesleklere göre daha yüksek. STEM mesleklerinde daha fazla kadın elemanın istihdam edilmesi ve eşit ücret ödenmesi cinsiyet ayrımında belirgin düzelme sağlayabilir.
Sınıflara başarılı rol modellerinin çağırılıp sunum yapmaları, STEM konusunda bilgi vermeleri kız öğrencilerin tercihlerinde önemli değişiklikler yaratabilir. Yine de bu konuda öğretmenler kilit roldedir. Davranış ve hedeflerde küçük gibi görünen bazı değişiklikler daha eşit bir geleceğin yapı taşlarını oluşturabilirler.
Derleyen: Reyhan Oksay
