Kristof Kolomb 1492 yılında İspanya’dan Batı’ya doğru yola çıktığında, aslında Hindistan’a ulaşmayı düşünüyordu. Ama bunun yerine Amerika’yı keşfetti. Bugün artık Cenovalı denizcinin, Yeni Dünya’yı ilk keşfeden Avrupalı olmadığı biliniyor. Kolomb’dan 500 yıl öne Vikingler, Grönland’dan yola çıkarak, Kuzey Amerika sahillerinde yelkenlerini açmış, hatta Neufundland’a yerleşmişlerdi. Kuzey’deki belgelerde Yeni Dünya’nın kıyı bölgelerinden Markland ve Vinland olarak söz ediliyor.
Fakat Akdeniz’de yaşayanlar için Amerika kıtası Ortaçağ’ın sonlarına kadar bilinmeyen bir bölgeydi. Hatta Grönland’ın varlığının bile o tarihlerde Avrupa’da pek bilinmediği sanılıyordu. Ama bunun doğru olmadığı anlaşıldı, Milano Üniversitesi’nden Paola Chiesa’nın araştırmasına göre İtalya’da 1345 yılına ait bir belgede, Atlantik’in ötesinde, Grönland’ın batısında yer alan bir ülkeden söz ediliyor. Araştırmacı bu bilgiyi, Milanolu Dominikan keşişi Galvaneus Flamma’nın yarım kalmış bir çalışmasını içeren, 14.yy’a ait bir el yazmasında buldu. Galvaneus, “Cronica Universalis” çalışmasıyla dünya tarihini bir araya getirmek için uğraşmıştı. Bu çalışmanın üçüncü bölümünde keşiş, Atlantik’in kuzeyinde büyük bir adayı – Grönland- anlatan denizcilerin anlatımlarına yer vermiş.
Ayrıca daha Batı’da Marckalada olarak isimlendirilen diğer bir ülkeden de söz ediliyor. “Burada yeşil ağaçlar, havyanlar ve bol miktarda kuş var. Ama hiçbir denizci bu ülke hakkında daha fazla bir şey bilmiyor” diyor Galvaneus eserinde. Araştırmacı metinin bu kısmında, keşişin “Marckalada” olarak açıkladığı yerin Kuzey belgelerindeki “Markland” olabileceğini söylüyor. Grœnlendinga efsanesinde de Markland, tıpkı Marckalada gibi ağaçların ve hayvanların bol olduğu bir bölge olarak anlatılıyor. Ayrıca Grönland’ın güneybatısındaki konum da uyumlu. Böylece ilk kez İskandinavya dışında Markland’ın belgelendiği anlaşılmış oldu. İtalyanlar 150 yıl önce Yeni Dünya hakkındaki bilgilerini belgelemişlerdi.
Peki ama Milanolu bir keşiş Kuzey Amerika’nın İskandinav tanımlamalarıyla ilgili bilgileri nereden bulmuştu? 14.yy’da İtalya’da bununla ilgili yazılı bir kaynak yoktu. Kaldı ki Milano deniz kenarında bile değil. Fakat Dominiklerin Yüksekokulu o zamanlar Cenova’daydı. Chiesa’ya göre bu nedenle Galvanaeus’un orada biraz zaman geçirerek, denizcilerle temasa geçmiş olabilirdi. Chiesa’ya göre Kuzeybatıdaki bu ülkelerle ilgili raporların Cenova’ya, yük taşımacılığıyla ulaşmış olması büyük bir olasılık. Cenevizli denizciler bu söylentileri kuzeydeki limanlarda, İskoç, Danimarkalı, Norveçli veya İngiliz denizcilerden duyuyor ve memleketlerine döndükten sonra anlatıyorlardı. Galvaneus’un el yazmaları, bu yeni kıtaya ait bilgilerin İtalya’da Kolomb’dan çok önce, hatta Kolomb’un doğduğu kent olan Cenova’da konuşulduğunu göstermesi açısından önemli diyor araştırmacılar.
Nilgün Özbaşaran Dede
