Yaşamlarının ilk evresini anne sırtında geçiren hayvanlar

Öne Çıkanlar Yaşam Bilimleri
Yaşamlarının ilk evresini anne sırtında geçiren hayvanlar

Hamile kadınlar, gelişmekte olan fetüsü ortalama 9 ay karınlarında taşıdıktan sonra doğumu izleyen dönemde de bu yükten kurtulamazlar; bebeklerini ya kucaklarında ya da sırtlarında taşırlar. Hayvanlar âleminde ise bazı türlerde yavrulayan dişi, yavrusunu uzun bir süre sırtında taşır. Üstelik bazı türlerde yavrular bir tane değil, onlarcadır.

Hayvanlar yavrularını farklı şekillerde taşıyabilir. Kanguru, koala ve tavşan büyüklüğünde bir tür kanguru (wallaby) gibi keseliler, doğumdan sonra gelişimini tamamlamamış yavrularını keselerinde taşırken, balıklar, timsahlar ve bazı memeliler yavrularını ağızlarında taşır. Ancak hayvanlar âleminde yavrusunu sırtında taşıyan çok sayıda hayvan var. İşte bunlardan bazıları:

Şempanze


En yakın primat akrabamız olan goril, şempanze, cüce şempanze ve orangutan gibi büyük maymunlar yavrularını sırtlarında taşır. Birçok primat türünde yeni doğanlar yürüyemez ya da kendi başlarının çaresine bakamaz; ayrıca yuvaları da korunaklı değildir. Bu nedenle büyüme süreçlerinde sürekli beslenme, ulaşım ve güvenli bir barınak için annelerine ihtiyaçları vardır. Yavruların annenin kucağından sırtına geçmesi, birkaç aylık olup annelerine sıkıca tutunabildiklerinde zaman gerçekleşiyor.

Büyük maymunların en sosyali olan şempanzeler aynı zamanda anne ile yavrunun birbirine bağlılığının en uzun sürdüğü tür; yavruların büyümesi beş yıl kadar alırken, sütten kesilseler dahi annelerinin yakınından ayrılmazlar.

Boynuzlu keseli kurbağa

“Keseli” denince akla kanguru veya benzeri memeli hayvanlar gelir. Ancak Panama, Kolombiya ve Ekvador ormanlarında yaşayan, nadir görülen ve nesli tehlike altında olan boynuzlu keseli kurbağa türünün de keseleri var, ama sırtında.

San Diego Devlet Üniversitesi’nde herpetolog (sürüngenleri ve amfibileri inceleyen zooloji alt dalı uzmanı) Jay M. Savage, anne kurbağanın kesesinde bilinen en büyük amfibi yumurtasını oluşturduğunu söylüyor. Annenin vücut boyu 77 mm iken yumurta 10 mm’lik bir yer kaplıyor.

Erkek, dişinin yumurtalarını dölledikten sonra yumurtaları dişinin kesesine götürüyor ve embriyolar burada yavru kurbağalara dönüşüyor. Annenin kesesi sabit bir yapı olsa da üreme sırasında oldukça değişerek her embriyo için ayrı bölmeler oluşuyor. Büyümekte olan kurbağaların solungaçlarına hava ulaşımını ise kesedeki damar ağlarının sağladığı düşünülüyor.

Kuğu

Dünyanın en büyük su kuşları olan kuğular, eşlerine sadık oluşları ve ölene kadar tek eşli kalmalarıyla tanınırlar. Anne kuğuların aynı şekilde yavrularına bağlıdır ve özen gösterirler. . Öyle ki anne kuğular yavruları yüzmeyi öğrenene kadar onlar için adeta can yeleği görevini üstlenir.

Dişi kuğular genellikle 5 ile 7 arası yumurta üretiyor ve bu yumurtalar 36 ile 38 gün arasında kuluçkada kalıyor. Beyazlı grili ince tüylerle kaplı yavru kuğular, yumurtadan çıkmalarından 24 saat sonra yüzmeye ve dalmaya başlayabiliyor. Yavrularını koruma görevini paylaşan anne ve baba kuğular, onları sırtlarında taşırken bir yandan da kanatlarıyla üzerlerini kapatıp koruma sağlıyor.

Kurt örümceği

Kurt örümcekleri yavrularına, diğer örümceklerde eşi görülmeyen bir şekilde bakarlar. Yavru örümcekler yumurtadan çıkar çıkmaz annelerinin sırtına tırmanır ve iki hafta kadar orada kalır. Bilim insanları, ilk yavru örümceğin yumurtayı delip kafasını çıkarttığında bir şaşkınlık geçirdiğini, fakat ardından annesinin sırtına tırmanıp oraya yerleştiğini, diğer kardeşlerinin de kısa süre içinde onu takip ettiğini belirtiyor. Kurt örümceğinin üzerine 1035 kadar yavrunun sığdığı görüldü.

Surinam karakurbağası

Gri, dilsiz, üçgen kafalı ve garip bir şekilde yassı olan Surinam karakurbağası neredeyse tamamen su hayvanıdır; Bolivya, Brezilya, Kolombiya, Ekvador, Guyana, Peru ve Trinidad’daki alçak yağmur ormanlarında yaşar. Çiftleşme mevsiminde erkek, yaklaşık 100 döllenmiş yumurtayı dişinin sırtına çıkarmaya yardım eder ve yumurtaların üzeri deri ile kaplanır. Yumurtalardaki embriyolar 3 veya 4 ay içerisinde iribaşlara dönüşür ve nihayet annenin sırtından yaklaşık 2 santimetrelik kurbağalar olarak çıkarlar. Yavrular dışarı çıktıktan sonra annenin sırtındaki deri dökülerek bir sonraki çiftleşme mevsimine hazır hâle gelir.

Opossum (keseli sıçan)

Opossumlar Kuzey Amerika’ya özgü, Avustralya dışında yaşayan tek keseli hayvandır. Opossumların dişileri 12 ila 13 gün gibi kısa bir gebelik döneminden sonra 4 ila 25 arası “bal arısı büyüklüğünde” yavrular doğurur. Yavrular, güçlü ön ayaklarıyla kendilerini annelerinin kesesine sürükler; bu yolculuğu yalnızca yaklaşık sekiz yavru sağ olarak tamamlayabiliyor. Sağ çıkanlar da iki ila üç aylık bir süre geliştikten sonra annenin sırtına çıkıp burada da bir iki ay geçiriyor ve ardından yavaş yavaş daha bağımsız hâle geliyor.

Akrep

100’den fazla bebekle uğraşmak hiçbir annenin harcı değildir. Ancak dişi akrepler yavrularını ilk derilerini dökene kadar sırtlarında taşır.

Doğan yavruların vücudu tıpkı yetişkin bir akrebin minyatür hâline benzer; yumuşak, soluk renklidir. Yavrular, 10 ila 20 gün kadar bir süre sonunda dış iskeletleri sertleşip koyulaşınca annelerinin sırtından iner. Anne akrepler için çocuk büyütmenin bir güzel yanı varsa o da bazen atıştırmalık olarak yavrularını yemesi. Ancak bu tarz bir yamyamlık yalnızca annenin hiç av bulamadığı durumlarda yaşanır.

Dev karıncayiyen

 

 

Dev karıncayiyenler genellikle her defasında bir yavru dünyaya getirir ve bu yavru hayatının ilk yılını annesinin sırtında geçirir. Yaklaşık 1.4 kilogram doğan yavru tamamen tüylerle kaplıdır. 4 hafta kadar annesinin karnına sıkıca yapışır ve anne hareket edeceği zaman sırtına tırmanır. Dev karıncayiyen yavruları yaklaşık bir ay içinde annelerinden bağımsız hâle gelir ancak yine de sık sık annelerinin sırtında gezerler. Memeden kesilmeleri yaklaşık 9 aylıkken gerçekleşen dev karıncayiyenler, cinsel olarak olgunlaştıkları 2. yıllarında annelerini terk ederler. Şeritli boynuzlu ağaç kurbağası Şeritli boynuzlu ağaç kurbağasının başında üçgen bir “kask” bulunur. Ekvador, Panama ve Kolombiya’nın bazı bölgelerinde yaşarlar. Bu kurbağaların iribaş evresi yoktur. Tamamen yetişkin kurbağaların minyatür formunda, annelerinin sırtına yapışık yumurtalardan doğarlar. Annelerin uzunluğu 69 milimetreye kadar uzayabilirken yumurtaları da 5 ila 6 mm arasındadır. Kurbağa yavruları yumurtada

n çıktıktan sonra da geride kalan oyukları annenin sırtında görülebilir.

Derleyen: Sevda Deniz Karali

Kaynak

Bu yazı HBT'nin 84. sayısında yayınlanmıştır.