Senaryoya yapay zekâ

Edip Emil Öymen

Bir rejisörün, bir sinema oyuncusunun, senaryoyu baştan sona okuyup, notlar çıkartarak karakter tahlili yapmaya uğraşmasına son! Yapay zekâyla çalışan ScriptHop (Hop diye senaryo!) yazılımı, bütün senaryoyu 'okuyup' bütün karakterlere ait özellikleri 'hop diye' çıkartıyormuş.

Karakter, senaryoda kaç kelime laf etmiş? Kaç kere görünmüş? Ne kadar süreyle? Başka karakterlerle diyalogları nasılmış? Bütün bunları bir yazılım, sayısal olarak hesaplıyor. Ama, daha 'insani' özellikleri de ayırt ediyor. Nasıl biri bu karakter? Ne gibi zaafları var? Güçlü yanları nedir? Sözün kısası, yazılım 'yazar' oluyor.

ScriptHop’un ortak mucidi senaryo analisti Scott Foster, şimdiye kadar 5,500 senaryo okumuş. 12 yıl bu işi yaptıktan sonra bilişimci Brian Austin’le, 'otomatik senaryo okuyucu' bir yazılım geliştirmeye karar vermiş. Sonuç? Senaryoyu bir çırpıda okumak 4 saat alırken, bu yazılımla süre 4 saniye. Üstelik, karakterlerin yukarda yazılı olan, olmayan özelliklerini de listeleyerek…


Yapay zekâya tapınma dönemindeyiz ya, bir başka start-up da benzer bir iş yapıyor: ScriptBook’un yapay zekâsı, senaryoyu 'okuyup' ticari başarı beklentisi hakkında fikir yürütüyor. Çünkü filmlerin %86’sı gişede umulan geliri tutturamıyormuş. Yapay zekâ film stüdyolarına, prodüksiyon şirketlerine, yetenek ajanslarına, dağıtımcılara, yatırımcılara, 'yüksek getiri sağlayacak senaryoları seçme' fırsatı verecekmiş. Amaç, senaryo ile gişe arasındaki sihirli denklemi tutturmak.

ScriptBook’un 2017 ve 2018 “başarısı” hakkında yaptığı açıklamaya göre, 50 sinema filminin yarıdan azı 'arzu edilen geliri' tutturmuş. Burada ölçüt, bir filmin %86 maddi getiri sağlaması.

Neden %86 da, örneğin %93 değil? Yapay zekânın elbette bir bildiği var! Ama işte, o bile bilemeyebiliyor: “Get Out” adlı korku filmi için 56 milyon dolar kâr tahmini yaptığı halde film tam 176 milyon dolar kazanmış. Yazılım, “Disaster Artist” filmi için 10 milyon dolar getiri beklerken, film - mütevazi olsa da - 21 milyon kazanmış.

Bu yapay zekâlar, belki düzsel mantıkla ve diyalogla ilerleyen ortalama filmlere yararlı olabilir? Ama felsefi derinliği olan, söylenmeyenlerin, sessizliklerin daha yoğun olduğu, sinematografisi daha güçlü senaryoları da anlayacak mıdır? Bunu bilemeyeceğiz. Çünkü start-up’ların yükselişi haber olur, ama batışı haber olmaz.

Hollywood’da 'bir sonraki en çok gelir sağlayan film' hayalleri kuranları, yapay zekâyı sessiz sedasız kullanmaya doğru Netflix iteliyor. İnternet üzerinden film yayınlama sitesi olarak 1997’de işe başlayan Netflix büyüdü, büyüdü, bir dev oldu. Yazılım, ABD’de 60 milyon, dünya çapında 91.5 milyon abonesinin film seçeneklerini özenle saklıyor. Hatta, seçenek cazibesini artırmak için filmleri listelediği bölümde kullandığı görselleri sık sık değiştirerek: Listeye sanki 'yeni' bir film eklemiş algısı yaratarak. Evet Netflix bu alanda ilk yenilikçi şirketti, ama şimdi potansiyel rakipleri sıra sıra: Walt Disney, Apple, Warner Media, NBC Universal. https://on.wsj.com/2LquSd0

Yapay zekâ rol kesiyor

2016 Oscar’ında en başarılı görsel uygulama ödülü alan Ex Machina, yapay zekânın 'ne hınzırlıklar' yapabileceği korkusunu yüreklere salan gerilimi bol bir filmdi. Ex Machina, Latince, 'bir araç veya makine vasıtasıyla' demek. Film, bizde de gösterildi. Görmemiş olanlara bir özet burada:

Oda tiyatrosu gibi tasarlanmış filmde, dünyanın 'en büyük' arama motorunu icat etmiş über-bilişimci Mr. Garland’ı görüyoruz. Bir başarısı daha var: Dünyanın 'en ileri' yapay zekâlı robotu Ava’yı da yapmış. (Bu rolde, son yılların gözdelerinden esmer İsveçli Alicia Vikander). Şirketinde çalışan saftirik Caleb’i, malikanesine bir görevle davet ediyor: Caleb, süper robot Ava ile sohbet edecek, onu Turing Testi’nden geçirecek. Yani: Robot bir makine midir? Yoksa, kendi 'zihni' var mıdır? İnsan gibi düşünebilir mi? Davranabilir mi? Duygu gösterebilir mi? Eğer, insandan 'farkı farkedilmiyorsa', Turing Testi’ni geçecek.

Caleb’in karşısına, Asimo değil, tam tersine seksi bir kadın, çok güzel, mükemmel zeki, 'adeta' insan gibi, ama robot Ava çıkmaz mı? Caleb, Ava’ya tutulmaz mı? Hele Ava, robot yapısının üzerine üzerine bir de kadın gibi giyinerek Caleb’in karşısına çıkınca?

Ex Machina, yapay zekânın 'bilinç kazanırsa' neler olabileceğine dair bir kurmacadan ibaretti. Acaba 'derin öğrenme, makine öğrenmesi' gibi sözcüklerle tanımlanan süreçlerin son durağının adı 'bilinç kazanma' olacak mı? Boğaziçi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Levent Akın’ın dediği gibi, "Robotların dünyayı yönetmesi, bizim ne kadar aptal olacağımıza bağlı". (Hürriyet, 21.07.19)

Bu işin, yüz yıllar öncesinden gelen bir ortak bilinci var gelişmiş ülkelerin kültür tarihinde. Onların ve taa İslam’ın otomasyon icatlarından (örneğin El-Cezeri v.b.) bu yana, mekanik ile organiği bağdaştırma çabası, nihayet bugünkü teknoloji ve dijitalleşme sayesinde bin yıl gecikmeyle gerçekleşmeye doğru gidiyor. Hollywood burada baş yapımcı.

Edip Emil Öymen


Edip Emil Öymen