İstanbul şimdilik ucuz kurtuldu… 6,2 büyüklüğündeki ve 13 saniye süren Silivri depremi, Marmara’yı boydan boya kesen büyük fay hattının tam orta bölümünde gerçekleşti. Bu sarsıntı, uzun süredir tartışılan “Büyük İstanbul Depremi olacak mı, olmayacak mı?” sorusuna artık kesin bir yanıt verdi. Uzmanlara göre Marmara'da enerji birikimi kritik seviyede. Bilim insanları, İstanbul’da 7'nin üzerinde bir deprem riskinin her geçen gün arttığını vurguluyor.
Orhan Bursalı’nın hazırladığı bu önemli dosyayı kapağımıza taşıdık. Aynı zamanda “Büyük Sarsıntıya Ne Kadar Hazırız?” diye soruyoruz: Tarih boyunca nice medeniyetlere ev sahipliği yapmış İstanbul, 16 milyonluk nüfusuyla, kaçınılmaz bir felaketin gölgesinde mi yaşıyor? Felakete hazır mıyız?
Teknolojinin depreme karşı kullanımı bu hafta ilgi çekici konularımızdan biri. Ali Akurgal, 1999 depreminden sonra Boğaziçi Üniversitesi hocaları ile birlikte tasarladıkları ve TÜBİTAK’tan destek alamayan hayati bir sistemin hikâyesini anlatıyor. Her bina için kurtarma kaynaklarını optimize edecek bir çözüm… Keşke hayata geçirilseydi!
Tanol Türkoğlu ‘Yapay Dönüşüm’ başlıklı yazısında “artık yeni bir çağ başlıyor: Yapay Dönüşüm Çağı! Nedir? Bunun basit ama etkileyici bir cevabı var: İş süreçlerini yapay zekâya göre yeniden şekillendirmek! Dijital dönüşümünü büyük ölçüde tamamlayanlar bu yeni evreye çoktan adım attı bile” diyor. Bu hafta Dijitalem’i e unutmayın…
Bilgisayarlar Turing testini geçti mi?Argo kullanan, genç gibi davranan yapay zekâ sistemlerinin insan sorgucuları kandırdığına dair çarpıcı gelişmeleri Lale Akarun yazdı. Ancak mesele o kadar basit değil… Gerçekten zihin mi üretiyorlar?
Yapay zekâ yarışında Japon modeli sahneye çıkıyor.Bilgehan Gürlek, Silikon Vadisi’nin güç tekeline ve Çin’in hız odaklı stratejisine karşılık Japonya'nın insanı merkeze alan “Toplum 5.0” vizyonunu anlatıyor.
'Dünyanın ağırlık merkezi Pasifik’e kayarken', Türkiye'nin üretim, beslenme, barınma ve enerji gibi temel sorunlarına ciddi programlar yapması gerektiğini vurguluyor. Doğan Kuban’ın bu eski yazısı, geleceği planlamanın önemini bir kez daha düşündürüyor.
Otur-kalk testi
Kas sağlığı, bağımsız yaşam için belirleyici. Basit gibi görünen “otur-kalk” testi, yaşlılıkta kas gücünün ve bağımsız yaşam kalitesinin önemli bir habercisi. Ellerimizi kullanmadan ayağa kalkabiliyor muyuz?
Bir küçük sihir: Rubik Küpü. İstinye Üniversitesi’nden Doç. Dr. Sibel Şensu, Rubik Küpü’nün sabır, planlama ve odaklanma gibi bilişsel yetenekleri geliştirdiğini bilimsel verilerle anlatıyor.
Çikolatanın geleceği laboratuvarlarda şekilleniyor: Kakao krizine çözüm olarak geliştirilen hücre kültürlü çikolatalar, daha sağlıklı ve çevre dostu bir gelecek vaat ediyor.
Küresel sağlık için tarihi bir adım: Dünya Sağlık Örgütü’nün hazırladığı ve 191 ülkenin kabul ettiği pandemi anlaşması gelecekteki sağlık krizlerine karşı umut veriyor. ABD'nin dışında kaldığı bu anlaşma, küresel iş birliğinin ne kadar hayati olduğunu bir kez daha gösterdi.
Meraklı Çocuk’ta: İkizlerin alerji tepkileri neden farklı? Mercan Bursalı, çevre ve genetik etkileşimin şaşırtıcı sonuçlarını derledi.
Bonobo toplumlarında dişiler egemen. Ancak bu egemenlik, sandığımız kadar barışçıl mı? İlginç bulgular Hayvanlar Dünyası’nda.
Endüstriyel robotların ülkelere göre dağılımı ilginç sonuçlar veriyor. Batuhan Sarıcan hazırladı. Grafik Bilgi’de:
Uyku dizimiz Rita Urgan'ın kaleminden devam ediyor.
Araştırma Gündemi’nde Nilgün Özbaşaran Dede’nin dosyası çok çarpıcı:
- Öğrenme sanılandan çok daha karmaşık çıktı; beynin hangi bağlantıları koruyup hangilerini değiştireceğine dair yeni bulgular var.
- İnsan etkinlikleri, bitki çeşitliliğini olumsuz etkiliyor.
- Nostalji, sosyal bağları güçlendiriyor; geçmişle bağ kuranlar, daha fazla yakın arkadaşa sahip oluyor.
Siz bu satırları okurken biz yine yeni sayıyı hazırlamak için çalışıyor olacağız. Her şey hızla değişiyor; bilim de, teknoloji de, hayatımız da… Bu değişimde aklın, bilimin, dayanışmanın sesi olmaya devam edeceğiz.
Zorluklara rağmen iyiyi, doğruyu ve güzeli ayakta tutmanın önemine inanıyoruz. Ve biliyoruz ki, sizlerin desteği bizimle oldukça her türlü güçlüğü aşabiliriz.
Derin sevgi ve saygıyla, bilimde kalın!
Özlem Yüzak
