Her Ekim ayında bilim dünyasının kalbi Nobel Ödülleri'yle atar. Bu yıl da fizik, kimya ve tıp alanlarında verilen ödüller, yalnızca geçmişin büyük buluşlarını değil, geleceğin yönünü de işaret ediyor. Ürdün doğumlu Ömer Yağı’nın Nobel kazanması bu yılın tarihsel ilklerinden biri… Sözleri her şeyi özetliyor: “Bilim, dünyadaki en büyük eşitleyici güçtür.”
Tıp, fizik ve kimya ödülleri bu yıl da “doğruluğu kanıtlanmış ve çığır açmış” çalışmalara verildi. Nobel komitesi, bir kez daha tartışmasız bilimsel gerçeklerin insanlık için taşıdığı değeri vurguladı. Orhan Bursalı yazdı.
Barış Ödülü ise Venezuela’da demokrasi mücadelesi veren Maria Corina Machado’ya gitti. Onun mücadelesi, bilimin ve demokrasinin kesiştiği bir başka evrensel değeri hatırlatıyor: insan hakları.
Yazarlarımıza bir bakış
Bu sayımızda yazarlarımız da bilimin farklı alanlarına açılan kapılar sunuyor:
Doğan Kuban, “Akademi aklın üstünlüğünün zaferidir” diyerek çağdaş dünyaya katılmanın yolunun bilimden geçtiğini güçlü bir biçimde hatırlatıyor.
Müfit Akyos, origaminin estetik bir sanattan mühendislik, mimari, robotik ve uzay teknolojilerinde devrim yaratan bir bilim alanına dönüşümünü anlatıyor.
Tanol Türkoğlu, post-truth çağında şekillenen yeni bilgi rejimini tartışıyor.
Özlem Kayım Yıldız, Türkiye’de her 15 dakikada bir can alan “sessiz katil” inmeye dikkat çekiyor.
Çocukların dünyasına gelince… Yeni bir araştırma, 4 yaşındaki çocukların bile algoritmik problem çözme stratejileri geliştirebildiğini ortaya koyuyor. Bu bulgu, yapay zekâ çağında insan zihninin erken yaşlardan itibaren ne kadar yaratıcı olabileceğini gösteriyor.
Tıp ve sağlık gündeminde önemli başlıklar var:
-Eczacıbaşı Tıp Ödülleri 66. kez sahiplerini buldu; Tıp Onur Ödülü, afet nefrolojisi alanındaki çalışmalarıyla Prof. Dr. Mehmet Emin Sever’e verildi.
-Biyolojik saatler üzerine yapılan çalışmalar ise iş dünyasını ve üretim alışkanlıklarımızı değiştirecek bir geleceğe işaret ediyor: sabah kuşları, gece baykuşları ve kolibriler artık sadece metafor değil, biyolojik birer gerçek. İstanbul Kültür Üniversitesi’nden Dr. Öğr. Üyesi Pınar Sarp Hüseyin kaleme aldı.
-Anne sütü üzerine hazırlanan yazı, adeta bilimsel bir manifesto niteliğinde. Anne sütü, yalnızca besin değil; yaşamın ilk ve en güçlü kalkanı. İstinye Üniversitesi Tıp Fakültesi’den Doç. Dr. Seda Yılmaz Semerci’nin yazısı.
Çok farklı konular
Meraklı Çocuk sayfamızda bu kez elektrik ampulünün icadı anlatılıyor. İnsanlık tarihini aydınlatan bu buluşun hikâyesi, genç okurlarımıza bilimin dönüştürücü gücünü hatırlatıyor. Mercan Bursalı hazırladı.
Bilim ve Beslenme bölümünde sindirimi destekleyen 5 bitki ve baharatın etkileri ele alınıyor. Grafik Bilgi köşesinde ise “En çok milyarder yetiştiren üniversiteler”i verilerle inceliyoruz. Harvard, milyarderler liginde açık ara önde.
Doğanın bilgeliğini taşıyan Hayvanlar Dünyası yazımızda, geçtiğimiz günlerde kaybettiğimiz Jane Goodall’ın ardından şempanzelerin iklim krizine dair bize neler öğrettiğini hatırlıyoruz. Onlar, bir zamanlar bu gezegeni gerçekten “soğutmuşlardı”.
Küresel sağlık gündeminde ise antimikrobiyal direnç krizine odaklanıyoruz. “Kabus bakterileri”nin yükselişi, tıp dünyasının yeni sınavı… İlaçlara dirençli enfeksiyonlarla mücadelede yolun başındayız.
Deriden yumurtaya
Araştırma sayfalarımızda “Deriden Yumurtaya” başlıklı çığır açıcı bir gelişme var: İnsan deri hücrelerinden döllenebilen yumurta üretildi. Kısırlık tedavilerinde yeni bir dönem başlayabilir.
Eğitimle bilişsel performans arasındaki ilişkiye odaklanan araştırmalar ise ileri yaşlarda zihinsel sağlığın korunmasında yaşam boyu öğrenmenin gücünü ortaya koyuyor.
Ve küçük bir ayrıntı ama anlamlı: Kurtlar bile insanlardan korkuyor, üstelik tehdit olmadığımız durumlarda bile. Doğayla kurduğumuz ilişkiyi yeniden düşünmenin vakti çoktan geldi.
Bilim, bu sayıda bir kez daha hem laboratuvarların hem de gündelik yaşamın merkezinde yer alıyor. Keşiflerle, sorularla, verilerle ve umutla…
Özlem Yüzak
***
Bir abonelik, bir genç, bir umut!
Laik, demokratik, çağdaş bir Türkiye’nin temelleri; eleştirel düşünen, bilimsel akılla donanmış gençlerin omuzlarında yükselir. Bugün bu gençlere bilgiye, bilime, dünyaya açılan bir pencere armağan edebilirsiniz.
Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği (ÇYDD) bursiyerleri, Türkiye’nin dört bir yanından gelen, eğitimle geleceğini kurmaya çalışan gençlerdir. Onlara Herkese Bilim Teknoloji dijital dergi aboneliği hediye ederek, hem eğitim yolculuklarına katkı sağlayabilir hem de bilimle aydınlanan bir gelecek için bir adım atabilirsiniz. Hedef geçen yıl olduğu gibi bu yıl da 100 genç.
Kampanya kapsamında 1 yıllık dijital abonelik bedeli özel olarak 1.500 TL’ye indirildi.
Destek olmak için info@herkesebilimteknoloji.com adresine “Çağdaş gençlere dijital abonelik desteği” açıklamasıyla mesaj atmanız ve kaç öğrenciyi desteklemek istediğinizi belirtmeniz yeterli.
Bir abonelik, bir genç, bir umut.
Hesap bilgileri:
IBAN: TR97 0006 7010 0000 0046 9424 72
HBT Yayıncılık Tic. Ltd. Şti.
