Bu hafta size tv’lerden sosyal medyadan gazetelerden duyduğunuz “aşı geliyorrrr” haberlerinin derli toplu bir dosyasını sunuyoruz. Çünkü bu bilimin şöleni, iki aşı etkinliklerini yani rüştlerini, yeni korona virüsünün üstesinden gelebileceklerini kanıtladılar ve 10 gün içinde ilk aşı aşılama onayını alacak. İki önde koşan iki ayı da yeni bir yöntem / teknoloji. Ama birden ortaya çıkmadılar, arkalarında aşı dışındaki konularla ilgili yapılan yılların araştırmaları, bilgi birikimleri var. Moleküler biyoloji, genetik, tıbbi biyoloji, bağışıklık sistemi, viroloji... sayın sayabileceğiniz kadar.
Sadece bu iki aşı, yani BioNtech ve Moderna’nın aşıları değil. Hemen arkalarından diğerleri iki üç beş ay içinde sökün edecek. Şimdilik daha 50 aşı adayı engelleri aşarak hızla gelişiyor. Kimisi tökezleyecek, ama 2021 onlarca aşının dünyanın dört bir tarafında oy göstereceği yıl olacak ve pandemi belasının iki yıl içinde savuşturulacağını ve daha yerel düzeyde kalacağını göreceğiz.
Bilimin, bilim insanlarının zaferidir bu, erken kutlama olsa da. Başından beri bilime karşı şüphe uyandıran, güven sarsan, dahası bizzat bilimcilerin bu virüsü yaydıklarını ileri süren, komplocu soytarılar, kuyruklarını kıstılar. Ama başından beri söylediklerine hala inanan milyonlar var! Batuhan Sarıcan derledi...
Sosyal mesafeyi korumak neden zor?
Evet, virüse karşı en büyük silahımız olan sosyal- fiziksel mesafeyi koruyamadığımız ve virüsü tecrit edemediğimiz açık. Başarısız kaldık. Ama neden?
Bu sorunun yanıtı evrimsel geçmişimizde yatıyor. Bilim insanları “Birbirimize dokunmak, yakın temasta bulunmak arzusu dürtüseldir; çünkü karşımızdakini tanımanın en kestirme yoludur. İlkel atalarımızdan bizlere miras kalan sezgilerimiz ise yanıltıcıdır. Hastalıkları yakın çevremizdekilerden değil, yabancılardan kaptığımızı sanıp, aramıza mesafe koymayız” diyorlar. Reyhan Oksay derledi.
Erdal Musoğlu da aynı konuyu ile aldı. “İnsanların birbirlerine giderek daha az baktıkları, dokundukları, sarıldıkları bir topluma mı dönüşüyoruz?” diye sorarak... Musoğlu bu konuda yeni yayınlanan iki kitabı özetleyerek kendi görüşlerini de aktarıyor. Tavsiye ederiz.
Koronavirüs: En güncel gelişmeler...
Biliyorsunuz testlerin hızı ve güvenilirliği COVID-19’u erken teşhiste çok önemli. Ve birçok firma bu testleri daha da geliştirmek için harıl harıl çalışıyor: CRISPR bazlı hızlandırılmış testler, tamamen evde uygulanabilir FDA onaylı testler, hızlı antijen testleri... Sayfalarımızda.
ABD Deniz Kuvvetleri’nin COVID-19 salgını sürecinde askere aldığı gençlerden, yaş ortalamaları 19 olan 3402’si üzerinde incelemeler yapıldı. Bu incelemeler, hastalığa yakalananların %90’ının hiç semptom göstermediğini, sadece %10’unda burun akıntısı, ateş, üşüme, baş ağrısı, boğaz ağrısı ve öksürük olduğunu gösterdi. Mustafa Tunçgenç hazırladı.
Koronavirüsün kalbe ne şekilde saldırdığı; işitme testiyle erken otizm tanısı konabildiği, Grönland buzunun altında ilkel bir göl bulunduğu; Asya’da yeni bir maymun türünün keşfedilmesi... Araştırma Gündemi sayfalarımızda...
Doğanın insana saldırısı!
“Adeta doğanın insana saldırısını yaşıyoruz. Bize mesajı: Kentleri insanlarla doldurmayın!.. Toplumsal dayanışmayı, şeffaflık ve ortak gelecek kaygısı ile yarattıktan sonra, bu ciddi bir toplumsal iktisadi eşitlik arayışı ile sürecektir” diyor Doğan Kuban hoca ‘salgın, insan, toplum’ yazısında.
Ali Akurgal ABD’nin yeni başkanı Biden’in üretime özel önem vereceğini açıklamasından yola çıkarak, özellikle ülke içinde olması koşuluyla katma değerli üretime vereceği teşvik ve destekleri anlattı ve Türkiye’ye de yol gösterdi!
Yapay zekâ gerçekten felsefe yapabilir mi? Elon Musk’ın kurucularından biri olduğu OPEN-AI adlı firmanın ürettiği GPT-3 model bir yapay zekâ Reddit adlı forumda “Thegentlemetre” kullanıcı adıyla günlerce felsefe yaptı ve kimse onun bot (robot) hesap olduğunu fark etmedi.. Yapay zekanın geldiği noktayı Dilara Çolak değerlendiriyor.
Doktorların 3. gözü: Yapay zeka
Sağlık sektöründe yapay zekâ en fazla teşhis uygulamalarında kullanılıyor. Yüzde 94 doğruluk ile göz hastalıkları tanısı ilk sırada. Peki başta sağlıkta hangi alanlarda? Gözde Kara, Ali Berkol ve Merve Ozar hazırladı.
‘İnsanlık tarihinin en zor kışlarından birine hazır olun’ diyor Mustafa Çetiner, koronavirüsün aldığı can sayısının büyük bir hızla arttığını özellikle de sağlık çalışanlarındaki kayıpları yazarak... Koronavirüs pandemisi başladığından beri giderek daha sık duyduğumuz iki sözcük: Probiyotikler ve prebiyotikler. Bağışıklığı güçlendirmek için beslenme alışkanlıklarımızın arasına mutlaka yerleştirilmesi gerekenler listesindeler. Peki arasındaki farkı biliyor muyuz? Bilim ve beslenme sayfamızda.
Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Türker Kılıç ve Kadir Sümerkent pandemi süreci ve sonrasında teletıp uygulamalarının önemini kaleme aldılar.
Kültür Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nden Doç. Dr. Mehmet Toran pandemiyi eğitim ve özellikle de öğretmenler açısından değerlendirdi.
HBT, bilim ve aydınlanma üretme davasının adıdır. Çaresiz sürdüreceğiz, yayacağız ve sizler de desteklerinizi sürdüreceksiniz. Elbirliğiyle karanlıkları yaracağız.
Bilimde ve sevgiyle kalın...
8 Kasım’da, 4 yıl önce kaybettiğimiz yazarımız ve ülkemizin en önde bilim politikacı sevgili Aykut Göker’i geçen sayımızda Müfit Akyos yazısında anmıştı. Aykut bey’i Cumhuriyet Bilim Teknoloji döneminde verdiği nefis bir konferansını izlemek için gitmiş ve sonra CBT’ye yazı yazmaya davet etmiştik. BilimPolitika köşesindeki harika – bilgi ve öneri dolu yazıları yıllarca sürdü. Dünyayı okuyor, Türkiye’nin ne yapması gerektiğini anlatıyordu açmaz ve çıkmazlardan kurtulmak için. Yüreği yurt sevgisi ile doluydu. Son yazısında bilimin kötüye kullanılmasını “önlemede tek çarenin savaşsız-sömürüsüz bir ülke, savaşsız-sömürüsüz bir dünya için insanı değiştirmek olduğunu hiç unutmadan… Hoşça kalın…” diyordu. Köşesini, Müfit Bey ve Ali Akurgal başarıyla sürdürüyorlar. Yaşarken kurduğu www.inovasyon. org sitesinde hem kendi yazılarına hem de bilim, teknoloji inovasyon üzerine çeşitli yazılara ve belgelere ulaşabilirsiniz.. Arkadaşlarından Atila Çınar’ın Aykut Göker’in Arkasından Koşmak başlıklı yazısını sayfalarımızda paylaşıyoruz.
