Kendinizi alışveriş bağımlısı olarak tanımlıyor musunuz? Haydi siz değilsiniz… Peki eşiniz? Çocuklarınız? Yanıtınız evet ise, bu konuda yalnız değilsiniz! Hatta bu küresel bir sorun. Peki insanlar bir sürü gereksiz eşyayı niçin satın alıyor? Kurtuluş yolu var mı?
Alışveriş bağımlılığı davranışsal bir bozukluk. Genellikle kaygı ve mutsuzluk gibi negatif duyguları susturmak için bireyin kendisini alışveriş yaparak avutmaya çalışması olarak tanımlanıyor. Bugüne dek tıbbi açıdan bir hastalık olarak değerlendirilmediği için tedavisi de bireysel çabalarla sınırlı. Bilim insanları bu sorunun patolojik bir düzeye ulaşmış dürtüselliğin bir sonucu mu, yoksa uyuşturucu veya alkol gibi ödül yolaklarını faal hale getiren davranışsal bir bağımlılık mı olduğunu tartışıyor. Reyhan Oksay hazırladı.
Aşıda yalanlar sürüyor
Batı ve Biz, ya da Aynı Hamam Aynı Tas mı? Doğan Kuban bu eski yazısının ikinci bölümünde “Modern tarih yazarları içinde garip insanlar var. Bunların suret-i hak’tan görünen tarih yorumlarının sadece aşağılayıcı değil, zayıf akıllıları yönlendirici olduğunu geç fark ettim. Ulusu, devleti, dili ile bozuşmuş yerli aydınların bunların düşünceleriyle büsbütün yollarını şaşırıyorlar” demiş.
Lale Akarun önemli bir konuya dikkat çekiyor: Tık tuzağının zararları. ’Hastalıklara karşı en kuvvetli silahımız olan aşılar hakkında merak ve sansasyon yaratma isteği ile yalan bilgi yaymak, toplum sağlığına büyük zarar veriyor’ diyor.
Kaçan dijital trenler
Biliyorsunuz geçen hafta TÜBİSAD (Türkiye Bilişim Sanayicileri Derneği) Başkanı Mehmet Ali Tombalak ile yaptığımız söyleşiyi kapağa taşımıştık. Teknoloji ile büyümek Türkiye için bir beka sorunu demiş ve yapılması gerekenleri sıralamıştı. Tanol Türkoğlu buradan yola çıkarak ’Kaçan dijital trenler’i yazdı.
Ali Akurgal da konuyu toplumsal açıdan ele alıyor: Değişen ortamın 3 önemli bacağı 1) Etik 2) Finansal 3) Teknolojik. Bunlara yönelik elde neler var baktık. Etikte sınıfta kalmışız, teknoloji bizde yok; yakın zamanda da olmayacak, finans olsa emekli ve çalışan da ezilmez. Eee? Peki ne yapacağız?
Ahlak olgusunun (ahlakilik) bilim tarafından incelenen üç boyutu var: Duygusal, bilişsel ve davranışsal boyut. Gençlerin çağımızın ve toplumumuzun bugünkü görünümünden rahatsız olduklarını, daha adaletli bir dünyada ve toplumda yaşamayı dilediklerini anlamak gerekir. Buradan yola çıkarak ’Ahlakın temeli adalettir’ diyor Bekir Onur.
Eğitimde sezginin yeri: İstanbul Kültür Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanı Dr. Bahar Akıngüç Ünver hem yönetici hem eğitimci kimliği ile önemli bir konuya dikkat çekiyor: Eğitimde sezginin yeri.
Akıllı yaşam Dünya dışında gezegenlerde
Dünya’da akıllı yaşamın ortaya çıkışı rastlantı mıydı? Onlarca yıldır bilim insanları akıllı yaşamın nadir görülen kozmik bir olay olduğunu benimsiyorlardı. Yeni bir çalışma bu görüşe meydan okuyor ve diyor ki insanın ortaya çıkışı sanıldığı gibi olanaksıza yakın nadir bir olay değil; tam tersi Yeryüzü’nün evrimleşen koşullarının doğal bir sonucu.
Çayı demlemek bakın neden önemli? Çünkü sudaki kurşun ve başka ağır metalleri yok ediyor. Peki nasıl demlemeliyiz. Bilim ve Beslenme’de. Rita Urgan hazırladı.
DNA okuyan sohbet robotu
ChatGBT’ye DNA okumayı ve yazmayı öğreterek, genetikte çığır açan bir bilim insanı Brian Hie. 2,7 milyon bakteri, arke ve virüs genomu üzerinde eğitilmiş büyük bir dil modeli olan Evo'nun arkasındaki ekibe liderlik etti. Yapay zeka aracı, işlevsel biyolojik makineleri kodlayan orijinal DNA dizileri yazabilir. Hie'nin "genomlar için ChatGPT"si, DNA'yı bir dil gibi ele alarak insanların göremediği kalıpları algılayabilir ve biyolojik tasarımı hızlandırabilir. İstinye Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden İlkim Atılgan’ın yazısı önemli.
Mizahın diğer yüzü: Eleştiriden daha fazla zarar verebilir mi? Yeni bir araştırma, mizahi yolla yapılan hicvin doğrudan eleştiriden daha etkileyici olabileceğini ve hedef aldığı kişileri insanlıktan çıkararak itibarlarına zarar verebileceğini öne sürüyor.
Dünya Kadınlar Günü
Kadınlarda empati ve sosyallik üstünlüğü... Prof. Dr. Mahmut Yanar ”Kadını sadece duygu, estetik, doğurganlık ve annelik içgüdüsü ile değil, onun da ötesinde, tarihsel geçmişini, yaşam içerisinde bilgi ve emeği ile meydana getirdiği toplumsal faydaları ve üretkenliklerini de görmek gerekir” diyor.
Kediler bir şeyi kokladıklarında yüzlerinde neden garip bir ifade belirir? Hayvanlar Dünyası’nda.
Hayvanlar da zihinsel engelli olabilir mi? Meraklı Çocuk’ta. Mercan Bursalı hazırladı.
14 Yaşındaki Hintli "İnsan Hesap Makinesi". Bir Günde Altı Dünya Rekoru Kırdı… Aşırı sıcaklara maruz kalan yaşlılarda biyolojik yaşlanmanın hızlandığı ve ileri yaşlarda ortaya çıkan hastalık riskinin de arttığı ortaya çıktı… Kongo’da gizemli hastalık: 50 kişi yaşamını yitirdi. Araştırma Gündemi’nde.
Youtube kanalımızı izleyin
Prof. Dr. Cem Say ile yaptığımız DeepSeek sohbet robotu üzerine söyleşiyi izlediniz mi? Boğaziçi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Cem Say, Şubat söyleşimizde yapay zekada bundan sonra neleri beklememiz gerektiğini anlatıyor.
Yazarımız Tanol Türkoğlu ile ilginç bir röportajı da izlemeyi unutmayın: Sen böyle olduğun için dünya böyle... Yoksa dünya böyle olduğun için sen böyle değilsin… Bilimi her alanda yayacağız. Bilimsiz kurtuluş yok!
***
HBT can damarımız. 8. yılımıza gireceğiz. 16 sayfa basılı ve 8 sayfayı da kare kodlu olarak okuyorsunuz. Desteğiniz HBT’nin her boyutuyla yaşayabilmesi için çok önemli. Dijital HBT’ye abone olup desteğinizi sürdürün; okutun ve yayın lütfen.
Sevgiyle kalın, bilimde kalın…
Özlem Yüzak
