Müslüman ülkelerin 2020’de dünya GSYH payı yüzde 7,5, nüfus payı ise yüzde 24,5. Dünyadaki 57 Müslüman ülkesinden tek biri dahi gelişmiş ülkeler liginde yer almıyor. Sadece Türkiye, İran, S. Arabistan ve Endonezya “gelişmekte olan büyük ekonomiler” kategorisinde. Az sayıdaki petrol zengini (S. Arabistan, Katar, Kuveyt, Umman, Bahreyn ve BAE) ülke dışında kalan Müslüman ülkelerinde kişi başına gelir düzeyi dünya ortalamasının oldukça altında ve yoksul. Neredeyse tüm Müslüman dünyası bilim, teknoloji ve ekonomide dışa bağımlı ve tüketici.
Yüksek teknoloji ihracatında, Malezya’yı Endonezya yüzde 6,3 ile takip etmiş. Türkiye 4.1 milyar dolar ihracat ile 3. sırada yer almış. Bu bulgular Müslüman ülkelerinin bilim ve teknolojideki ortaçağının en somut göstergeleri…Bayram Ali Eşiyok verilerle, grafiklerle bu acı tabloyu ortaya koyuyor. Biz de kapağa taşımak istedik.
Neden kalkınamıyoruz?
Ne yapılmalı? Yazarlarımız kendi alanlarından yola çıkarak bakın neler anlatıyor? ‘İstanbul’a bilgi gerek...’ Doğan Kuban hocanın Deniz İncedayı ile birlikte kaleme aldığı eski bir yazısı..: ‘Toprağın m2’sini oyla değiş tokuş etmiş olan “sayı demokrasisi” temsilcilerinin İstanbul Kaosu’nu yaratan ilkel ve kökten hataları üzerine...Cehalet ve yozlaşmış bir din yorumu, sözde ulusal kültür ve gelenek bayrağı altında, Türkiye’ye egemen olmağa çalışıyor...’
‘Geçilmeyen Köprüler...’ Eksikliği hissedilen ekonomik kaynaklar gökten inse sorunlar çözülür müydü? diye soruyor Tanol Türkoğlu, kaynakların nasıl yanlış kullanıldığını vurgulayarak..
Müfit Akyos, Tarım-Gıda Bölgesel Yenilik Sistemi yazısı ile genç nüfusu hedef alacak, önceliğin çiftçi çocuklarına verileceği, tercihan yatılı, modern tarımın ve sektörün gereksinimlerini esas alan müfredata dayalı ‘Gıda ve Tarım Meslek Liseleri’nin kurulmasını öneriyor.
Lale Akarun ise üniversitelerde yapılan araştırmaların nasıl ürüne dönüşebildiğini anlatıyor.
Hayal kurmanın karanlık yüzü
Gündüz düşleri önemli: Yaratıcılığı ve öğrenme becerilerini geliştiriyor... Ama aşırıya kaçınca iş değişiyor. ‘Uyumsuz gündüz düşleri’ diye tanımlanan bir olgu üzerine 20 yılı aşkın süredir araştırmalar sürüyor. İsrail’de yeni bir araştırmaya göre gençlerde daha yaygın görülüyor; yalnızlık, kaygı ve sıkıntının tetikleyici unsurlar olabiliyor. Covid ise bu durumu daha da arttırdı. Rita Urgan derledi.
Biraz matematik tarihi: Sıfırın kökeni neresi? Sıfır (0) sayısının kökeni yıllarca Hindistan’a dayandırıldı. Ancak zaman içinde yapılan araştırmalar, bu kanıyı değiştirmiş gibi görünüyor. Konu ve süreç ilginç gelişmiş. Batuhan Sarıcan hazırladı.
Yenidoğanlar, dildeki ses farklılıklarını birkaç saatte anlamaya başlıyor. Bangor Üniversitesi’nden Bilişsel Sinirbilim Profesörü Guillaume Thierry ve ekibi, bebeklerin duyularına yönelik bilinmeyen bir detayı ortaya çıkardı.
Kültür Üniversitesi’nden Fatma Ünal ‘Küresel enerji krizine çözüm arayışları’ üzerine yazdı. Ünal ‘Haziran ayı başında TÜBİTAK tarafından yayımlanan 1512 Girişimcilik Destekleme Programı kapsamında 2022-2 Bigg Yeşil Büyüme Çağrı Duyurusu bu adımlardan biri. Çağrı iklim değişikliği, temiz ve döngüsel ekonomi, erişilebilir ve güvenli enerji arzı, yeşil ve sürdürülebilir tarım, sürdürülebilir akıllı ulaşım gibi konu başlıklarında geliştirilecek projeler için başvuruya açık’ diyor.
Yeni nesil aşılar, Pandemiyi bitirecek mi?
İnsanları COVID-19’a yakalanmasını önleyen burun spreyi şeklindeki aşılar bulaşı durdururken, evrensel aşılar SARSCoV- 2 varyantların tümünde bulunan proteinleri hedef alacak. Reyhan Oksay’ın Korona Gündemi’nde.
Mustafa Çetiner de Lancet dergisinde yayınlanan bir makaledeki önemli bir sonucu paylaştı: COVID-19 aşılarının 8 Aralık 2020 ile 8 Aralık 2021 tarihleri arasında 185 ülkede 14,4 milyon insanın hayatını kurtardığı saptandı. Bu sonuç detaylı bir matematiksel analize dayanıyor.
Arabamızın içindeki hava neden hem zehirli maddelerle dolu, hem de çok sıcak? Araba içinde güneş vurup ısınan her malzeme kızılötesi ışınlar yayıyor. Bunlar, camlardan yansıyarak arabanın içini daha da ısıtırlarken bu malzemeler zehirli kimyasallar da yayıyorlar. Peki ne yapılabilir? Nükleer fizikçi Yüksel Atakan yazdı.
Alzheimer: 3 yeni gelişme
Dünyada yaşlı nüfus hızla artıyor. Günümüzde tüm dünyada 47 milyon bunama hastası varken bu sayının 2050 yılına kadar 135 milyona çıkması bekleniyor. Türkiye’de de yaklaşık 700.000 Alzheimer hastası var. Bilim dünyası harıl harıl yeni bulguların peşinde. Size 3 yeni araştırmayı ve sonuçlarını özetliyoruz: Eli açıklık Alzheimer belirtisi olabilir. Tedavi edilmeyen görme sorunları, demans riskini %50’ye yakın artırabilir. Alzheimer için en kritik gen varyantı bulundu: APOE4.
Genetik ve epigenetik.... Kitabı okumak ile kitabı yorumlamak ilişkisi gibi...Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Kadircan Keskinbora ve İlay Nur Yurdakul’un yazısı.
İlginç bir Bilgi Grafik’e yer verdik bu hafta: Türlerin yaşam süresi ile ölümcül kanser arasındaki ilişkiyi ne yönetiyor? Wellcome Sanger Enstitüsü’nden araştırmacılar, mutasyon oranlarının, türlerin yaşam süresiyle yakından ilişkili olduğunu buldular. Bu da kanser ve yaşam süresine dair bakış açımızı değiştiriyor. Kanserden ölüm riskinin boyuttan bağımsız olmasına dair gizemi çözüyor.
Yoksa yer sincapları çiftçi mi? Yuvada uzun süre kalan kuşlar daha akıllı.. Hayvanlar Dünyası’nda.
Meyvenin kendisini mi yemeli suyunu mu içmeli? Bilim ve Beslenme’de..
Kulaklarınızı oynatabiliyor musunuz? Doğuştan gelen bir yetenek midir bu, yoksa öğrenilebilir mi? Meraklı’nın Köşesi’nde. Kozmik mikrodalga arka plan ışıması nedir? Meraklı Çocuk sordu Mercan Bursalı yanıtladı.
Seksten sonra alınan antibiyotik cinsel hastalıklardan koruyabilir... Sperma ve yumurta hücresi kullanılmadan yapay embriyo üretildi… Evli erkekler bekar kadınlardan daha uzun yaşıyor… Ve diğerleri. Nilgün Özbaşaran Dede’nin hazırladığı Araştırma Gündemi’nde..
Sizlerin çeşitli destekleriyle HBT’yi her hafta düzenli yayınlayabiliyoruz ve sizlere ulaştırabiliyoruz. Hepimiz iyi bir HBT’yi sizlere ulaştırmak için yoğun çalışıyoruz. Unutmayalım, okurlarımızın sayısını arttırmak zorundayız. Hep birlikte ve daha iyiye…
Bilimde kalın, sevgiyle kalın.
