Ortalama bir insan olarak dakikada 12-20, günde ise 17.000 ila 30.000 kere nefes alıp veriyoruz. Ancak birçoğumuz yanlış nefes alıp veriyor ve bu da bizi kaliteli bir yaşamdan alıkoyuyor. Bu açıdan nefesi doğru bir şekilde alıp almamak, düşündüğümüzden çok daha önemli.
Çoğu zaman, nefes alıp vermenin doğru yolu burnumuzdan geçer. Burnumuz, dışarıdan gelen toz ve diğer yabancı cisimleri, tüylerinde ve sümük olarak bildiğimiz yapışkan sıvıda tutmak için zarif bir şekilde tasarlanmıştır. Burada, burnumuzun görünmeyen kısmı (burun boşluğu) önemli bir görev üstlenir. Bu boşluk, havayı vücut sıcaklığıyla dengeli bir hale getirmek (ısıtmak veya soğutmak) nem eklemek ve patojenleri mukusta daha iyi tutmak için tasarlanmış bir zarla kaplıdır. Sinüslerimiz, havayı çevirir ve bakteri ile virüsleri öldüren ve solunum yolundaki kan damarlarını gevşeterek daha fazla oksijenin kana geçmesine izin veren nitrik oksit ekler.
Tüm bunların sonucunda burun solunumu, ağızdan nefes almaktan yüzde 50 daha fazla hava direnci sağlar. Bu, kalbiniz ile akciğerlerinizi daha iyi çalıştırır ve akciğerlerinizdeki vakumu arttırır, bu da ağızdan nefes almaya göre yüzde 20 daha fazla oksijen çekmenizi sağlar.
Dahası, burun solunumu beyin işlevini de artırır. Hiroşima Üniversitesi Biyomedikal ve Sağlık Bilimleri Enstitüsü’nden araştırmacıların, ağızdan nefes alan genç kobaylar üzerinde yaptığı deneyde, ağızdan soluyan genç kobayların, burundan soluyanlara göre labirenti daha yavaş tamamladığı ortaya çıktı. Ve bu kobaylar yetişkinliğe ulaştıklarında, beynin öğrenme ve hafızasından sorumlu hipokampuslarında daha az nöron vardı. İnsanlardaki çalışmalar da bu bulguyla örtüşüyor; burundan soluduğumuzda hafıza testlerinde daha iyi sonuçlar alıyoruz.
Bunun arkasındaki mekanizma şu: Burun boşluğunun, beynin koku alma ampulüne bağlanan duyusal nöronlar aracılığıyla beynin duygusal ve hafıza işleme merkezlerine doğrudan bir bağlantısı var. Bu nöronlar, kokuyla ilgili mesajlar taşımanın yanı sıra havayı burun boşluğuna girip çıkarken algılar ve beyin dalgalarını aynı ritme sabitler. Senkronize beyin dalgaları, daha sonra koku işleyen beyin alanlarının ötesine; hafıza, duygu ve bilişten sorumlu bölgelere yayılır.
Ağızdan nefes alıp vermenin riskleri var
Yani ağzımızdan nefes alarak vücudumuz için birçok faydayı elimizin tersiyle itiyoruz. Buna karşın Brezilya’daki bilim insanlarının Scielo’da yayımladıkları ortak yazarlı makaleye göre, çocukların yüzde 50’sinden fazlası, ilaç firması GSK’nin araştırmasına göreyse yetişkinlerin yüzde 61’i ağızlarından nefes almayı tercih ediyor. Bununla birlikte ağızdan nefes almak, ağız kokusu, kötü uyku, öğrenme güçlükleri, diş çürümesi ve hatta çene malformasyonu riskini de beraberinde getiriyor.
Siz de ağızdan nefes alanlardansanız, gün boyunca nasıl nefes aldığınızı kontrol etmenizi hatırlatmak için bir alarm kurabilirsiniz. Geceleri ağzınızı kapatmak için şeritler satın alabilirsiniz. Bunun işe yaradığına dair kanıtlar, hafif obstrüktif uyku apnesi olan kişilerde horlamayı ve uykuyu azalttığını tespit eden küçük bir çalışmalarla sınırlı. Bu önlemleri almadan önce ve neler yapabileceğinizi öğrenmek için doktorunuza danışınız.
Ne kadar hızlı nefes alıp vereceğinize gelince, dakikada yaklaşık altı nefese kadar yavaşlatmayı deneyin. Bu, kan damarlarını genişleten ve kalp atış hızını azaltan bir refleksi tetikler. Uzun ve yavaş bir nefes alıp vermeye konsantre olmak, sindirim tepkisinden sorumlu olan vagus sinirini de uyarır. Daha yavaş nefes almak sizi yatıştırılmış bir bilinç durumuna sokar. Dakikada üç nefesle, teta beyin dalgaları, yavaş dalga uykusuna benzeyen bölgelere ayrılmış bir durumla birlikte derin bir uyku hali sağlar.
Oranı ne olursa olsun, burun solunumu nefes alıp vermenin doğru yoludur. Burundan nefes, tüm bağışıklık ve kardiyovasküler faydaları ile sinüslerde nitrik oksit üretimini 15 kat artıran hava girdapları oluşturur. Ancak ağızdan nefes alıp vermek tümüyle gereksiz değildir. Akciğerlerinizin havayla dolması gereken acil bir durumda, ağızdan soluk almak harikalar yaratır. Sadece alışkanlık haline getirmemeye çalışın.
