Türkiye'de ilk Tıp Bayramı kutlaması, işgal altındaki İstanbul'da 1919’un 14 Mart günü gerçekleşti.
Türkiye'de ilk tıbbiye, II. Mahmut döneminde 14 Mart 1827'de Şehzadebaşı'ndaki Tulumbacıbaşı Konağı'nda Mekteb-i Tıphane-i Amire ve Cerrahhane-i Amire adıyla kuruldu. Bu tarih, Türkiye'de modern tıp eğitiminin başladığı gün olarak kabul edilmekte.
1843 yılında ilk mezunlarını veren okuldan 4 öğrenci, 1848 yılında Viyana'da yapılan tıp yeterlilik sınavını geçti ve Avrupa'daki tıp fakültelerine denk sayılmaya başlandı. İlk tıp okulumuz bu şekilde "ilk tıp fakültesi" statüsünü kazandı.
Cephelerde sağlık hizmeti
Birinci Dünya Savaşı sırasında cephelerde sağlık hizmeti vermek için, askeri hekimlerin yanı sıra sivil sağlıkçılar da silâh altına alınmıştı. Bunların arasında eczacı, diş hekimi, veteriner ve tıbbiye öğrencileri de vardı. Tıbbiye 1. ve 2. sınıf öğrencileri çavuş rütbesiyle çeşitli cephelere gönderildi. Hocalar dahil tüm sağlıkçılar cephelere dağıtıldığından 1915 yılında tıp öğretimine bir süreliğine ara verildi.
Hekimler savaş boyunca hem yaralılarla ilgilendi, hem de tifüs, tifo, kolera, sıtma ve verem gibi hastalıklarla mücadele etti. 30 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesi imzalanınca, 13 Kasım’da İngiliz askerleri Haydarpaşa Tıbbiyesi'ni (eski adıyla Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane) işgal etti ve uzun süre buradaki öğrencileri alıkoydu.
Kuruluşun 92. yıldönümü
14 Mart 1919 günü, ‘Tıbbiye-i Amire’nin kuruluşunun 92. yıldönümü kutlamaları için, bir çay tertip edildi. O dönem Haydarpaşa Tıbbiyesi 3. sınıf öğrencisi olan Hikmet Boran, önderliğindeki tıp öğrencileri, işgali protesto etmek için toplandı. Bu protestoya dönemin ünlü doktorları da destek verdi. Gösteriler tıp mesleği mensuplarının vatan savunması olarak başladı.
İkinci kutlama 1921 de tekrarlandı. 1935 yılından sonra bu kutlamalar resmi hale geldi ve 1941’de Haydarpaşa Hastanesi’nin bahçesine “Şehit Tıbbiyeliler” anıtı dikildi.
Önce 14 Mart, sonra 12 Mayıs, tekrar 14 Mart
12 Mayıs 1929 tarihinde Bursa'nın Yıldırım ilçesinde bulunan Darüşşafaka’da ilk Türkçe tıp dersleri başladı. Bu nedenle 1929'den 1937'ye kadar tıp bayramı 12 Mayıs tarihinde kutlandı. Ancak zamanla uygulamadan vazgeçilerek yeniden eski tarihe dönüldü. 1976 yılında ise 14 Mart'ın Tıp Bayramı olarak kutlanmasının yanı sıra, bu tarihi içine alan tüm hafta Tıp Haftası olarak kabul edildi.
Türkiye’de 14 Mart’ta kutlanan Tıp Bayramı’na benzer şekilde, ABD'de cerrahi müdahalelerde genel anestezinin ilk defa kullanıldığı 30 Mart 1842 tarihinin yıldönümü; Hindistan'da ünlü Doktor Bidhan Chandra Roy'un doğum ve aynı zamanda ölüm yıldönümü olan 1 Temmuz tarihinde "Doktorlar Günü" adıyla kutlanır.
Tıp bayramı, tıp alanından çalışanların mesleki sorunlarının tartışıldığı ve bilime katkılarının ödüllendirildiği bir anma ve kutlama günüdür.
Derleyen: Cemre Yavuz