Önce alışveriş poşetleri kalktı, sonra tek kullanımlık plastik tabak, çatal gibi piknik ürünleri. Hatta plastik pipetler de. Tabii ülkemizde bunlar hala kullanılmaya devam ediliyor ama birçok Avrupa ülkesinde artık bu yasaklar var. Amaç daha temiz bir çevre. Sonuçta mikroplastik havaya, suya ve toprağa hatta bedenlerimize kadar girdi.
Avusturyalı bilim insanları son araştırmalarıyla otomobil lastiklerinin çevreye yaydığı mikroplastiği hesapladılar. Sonuç gerçekten endişe verici. Evironmental Pollution dergisinde yayımlanan araştırmaya göre Avusturya’da sadece bir araçtan her yıl 2,4 kilo mikroplastik yayılıyor çevreye. Elbette bu değer çok kullanılan bir aile otomobiliyle ortaya çıkmıyor. Analizlere göre 8 kiloluk bir tekerlek üç yıl içinde 60.000 km yaptığı zaman kütlesinin beşte birini kaybediyor. Araştırmaya ilk kez tüm araç türleri ve transit trafiği de dahil edildi. Ağır vasıtalar ince toz üretimindeki yüzde 57’lik katkıyla birinci sırada yer alıyor. Yüzde 41’lik katkı ile ikinci sırada hususi araçlar yer alıyor. Motosiklet, moped veya bisikletlerin bu konuda etkileri çok az. Ancak toplam mikroplastik emisyonunun yüzde altmışı, analizlere göre trafikteki otomobillerin lastiklerinden kaynaklanıyor. Çapı beş milimetrenin altındaki plastik parçaları mikroplastik olarak tanımlanıyor. İnce toz ve ultra toz parçacıkları küçüldükçe akciğer ve bunun sonucunda kan dolaşımına sızmaları kolaylaşıyor.
Nano-plastik parçacıklarının yüzde 0,3’ü lastiklerin sürtünmesiyle ortaya çıkıyor. Kauçuk parçacıklarına ek olarak, toplamda 5500 ton katkı maddesi, dolgu maddesi ve hepsinden önemlisi kurum gibi lastik bileşenler yayılıyor her yıl çevreye. Araştırmacılar bu nano partiküllerinin gebe kadınların solunum yolları üzerinden doğmamış bebeklerine kadar ulaştığını göstermiştir. Bazı lastik taktı maddelerinin bozunma ürünleri de hormonlar üzerinde etkili olabiliyor. Araştırmacılar daha sonraki çalışmalarda, toprakların yanı sıra nehir ve göl çökeltilerindeki birikimlerin etkilerini simüle ederek, bu tür maddelerin çevreyi ve insanları tam olarak nasıl etkilediklerini öğrenmeye çalışacaklar. Lastik aşınmasına karşın daha sağlam lastikler üretilebilir. İnsanlar daha az otomobil kullanmalı diyor araştırmacılar. Ağır vasıta trafiği yavaş yavaş demiryoluna kaysa bile tahminler, otomobil trafiğinin daha da artacağı yönde. Elektrikli otomobillerin de bu konuda pek çözüm olması beklenmiyor. Nitekim elektrikli otomobillerdeki lastikler de aynı şekilde aşınarak mikroplastik üretiyorlar.
Nilgün Özbaşaran Dede
