Daha önceki yazılarımızda doğa ve insan kaynaklı sera gazlarının etkilerinin fiziğini ve Dünya’da 1-2 derecelik sıcaklık artımının nasıl ölçülüp, hesaplandığını açıklamıştık. Bu yazımızda, Dünya’da ve Türkiye’de sera gazlarıyla ilgili gelişmeleri, geçmişten bugüne, şekillerle aktararak okuyucuların genel bir bilgi edinmelerine katkıda bulunmaya çalışacağız.
Berkeley Earth analizlerine göre Şekil 1’de, Haziran 2021’de, dünyanın çeşitli bölgelerindeki ortalama sıcaklıklardaki değişimler (anomaliler) gösteriliyor. Haziran 2021, 1850’den beri gözlenen dördüncü en sıcak ay olmuştur. Almanya ve daha birçok ülkede, Türkiye’nin doğusunda da sera gazlarının etkisiyle ortalama sıcaklıkta 2 oC derecenin üstünde artımlar Şekil 1’de kırmızı renkte gösteriliyor.
Şekil 1
Diğer yazılarımızda çizelgelerle de verdiğimiz gibi, YY’lar boyunca atmosferdeki CO2 miktarında 200 ile 300 ppm arasında değişimler olmuşken, CO2 miktarı son yıllarda 400 ppm’e yükselmiştir (Önceki YY’daki değerler buzulların derinliklerindeki çeşitli katmanlardan alınan buz örneklerinde yapılan ölçümlerle hesaplanmıştır / oransal olarak, ppm: milyonda biri/).
Şekil 2: Sol üst yeşil çizgi Dünya’da tüm kaynaklardan (geniş ekonomi) havaya salınan CO2 miktarlarındaki artımları, alttaki sarı çizgi ve sağdakiler ise sadece elektrik üretimi sonucu havaya salınan CO2 miktarlardaki artımları gösteriyor (milyar ton)
Şekil 3: Önemli sera gazlarının atmosferdeki derişimleri
Şekil 4: Dünya’da sera gazlarının yayınlandığı sektörlere göre kaynakları (Sera gazları: % 72 CO2’, Metan % 18, Kükürt dioksit % 9)
Şekil 5
Şekil 6
Şekil 7: Türkiye’de kişi başına düşen ortalama CO2 miktarı 2016 yılında 6,22 ton olmuştur
Şekil 8: Görüldüğü gibi en büyük katkıyı CO2 veriyor
Şekil 9: Türkiye’de elektrik üretiminin her geçen yıl ne kadar arttığı görülüyor
Şekil 10: Sera gazları salınımındaki ayak izlerimiz. Bireysel olarak azaltmamızın önemine dikkat çekilen öneriler. Bunlar sol yukarıdan aşağıya doğru: Mevsimlik yerel meyva ve sebze ye, daha az peynir ye, süt iç, çamaşırı soğuk yıka, daha az et ye, ikinci el giysi giy,bisiklet ve toplu taşıma kullan, geri dönüşümlü şişe bardak kullan, enerji tutumlu ampul kullan, gereksiz cihazları kapat, şarj edilebilir batarya kullan, fişi prizden çek
Not: Bunların bir çoğunu pek kimsenin yapmayacağı/yapamayacağı da açık
Sonuç
Diğer yazılarımızda da vurguladığımız gibi aşırı artan nüfus, konfor ve savurganlık dizginlenmedikçe, daha fazla enerji gerekecek ve sera gazları salınımı sürecek. 2050’de Dünya nüfusu 10 milyar kişiyi bulurken, Türkiye 100 milyon kişiyi geçecek. Yenilenebilir enerjilerin kullanımının artmasına karşın, artan nüfusa ve yaşam tarzına bunlar yetmeyeceğinden fosil yakıtların kullanımının pek azalmadan 2050’de bile süreceği kestirimi yapılan bilimsel araştırmaların sonucu! /1-5/.
Yüksel Atakan, Dr.Y.Fizik Müh. Almanya, [email protected]
Kaynaklar
/3/ Dünya iklimini etkileyen 1-2 oC sıcaklık artımı nasıl hesaplanıyor? Y.Atakan (yayınlanacak)
/4/ https://www.iklimhaber.org/turkiye-sera-gazi-emisyon-istatistiklerine-yakin-bakis/
