Nükleer füzyonda rekor bu sefer Avrupa’dan

Öne Çıkanlar Teknoyaşam
Nükleer füzyonda rekor bu sefer Avrupa’dan

Geleceğin enerjisi olarak kabul edilen nükleer füzyonla hedef, güneş gibi büyük miktarlarda iklim dostu enerji üretebilmek.  Araştırmacılar İngiltere’deki JET füzyon tesisinde bir enerji rekoru kırdılar. Beş saniyelik bir plazma deşarjı sırasında 59 megajul enerji açığa çıktı.

Nükleer füzyonu en verimli enerji kaynaklarından biri olarak gören bilim insanları, bu enerjiyi kontrol etmenin yollarını arıyorlar. Böylece kömür ve gazın yerini alabileceği düşünülüyor. Avrupa’nın nükleer füzyon deneysel tesisi olan Joint European Torus’ta (JET) yeni bir atılıma imza attılar. Geçen yılın sonunda da ABD’de bir nükleer füzyon rekoru kırılmıştı. Culham Centre for Fusion Energy projesinde çalışan ekip, JET’teki bir reaktörde, 1997 yılında gerçekleştirilen rekoru kırmayı başardı. Amaç ısı enerjisi elde etmek.

Füzyon reaktörü beş saniyelik bir plazma deşarjı sırasında 59 megajul enerji üretti. 1997 yılında bu oran 21,7 megajul idi. Araştırmacılar son deneyi, füzyon enerjisi potansiyelinin bugüne kadarki en belirgin kanıtı” olarak tanımlıyorlar.


Açıklamalara göre burada çok büyük bir enerji söz konusu değil. Çünkü  bir megajul ile 20 derece sıcaklığında ancak üç litre su kaynatılabiliyor. Ama burada önemli olan Fransa’da yapım aşamasında olan daha büyük bir reaktörün yapısal tasarımını doğrulaması. ‘Makinemizin içinde bir mini yıldız oluşturabileceğimizi, onu orada beş saniye kadar tutabileceğimizi ve yüksek güç elde edebileceğimizi gösterdik’ diyor araştırmacılar.

Bir mini yıldız önemli, çünkü nükleer füzyonlar güneşte sürekli gerçekleşir. Füzyon enerji santrallerinde, hidrojen izotopları döteryum ve trityumun tıpkı güneşte olduğu gibi kaynaşmaları ve büyük miktarda enerji çıkarmaları istenir. Dünyada bu tür bir yakıtla çalışabilen tek tesis bir AB projesi olan JET. Geleceğin füzyon santrallarının yakıtıyla ilgili son deneyler 1997 yılında gerçekleştirilmişti. Trityum çok nadir bulunan bir hammadde ve özel kullanım gereksinimleri de olduğu için, araştırma ekipleri plazma deneyleri için genellikle hidrojen veya döteryum kullanıyorlar. Geleceğin santrallarında trityumun, enerji üretimi sırasında lityumdan oluşturulabileceği düşünülüyor. 1983 yılından bu yana çalışan JET tesisi, Fransa’daki uluslararası araştırma projesi “Iter” için önemli bir keşif tesisi görevini görüyor. Burada AB ve ABD’den Çin’e, Japonya ve Güney Kore’ye kadar diğer endüstri ülkeleri nükleer füzyonu uygulanabilir hale getirmek için çalışıyorlar.

Nilgün Özbaşaran Dede

Kaynak