İster el baltası, ahşap kazıyıcı yahut taş dilgi olsun, atalarımızın aletlerini ürettikleri yöntem genelde kültürden kültüre değişir. Bölgelere ve gelişim seviyelerine göre her kültür kendi tekniğini geliştirir. Ve bu tür taş aletler çoğunlukla fosillerin veya buluntu yerlerinin hangi kültüre ait olduklarını açıklar.
Arkeologların, Yemen ve Umman’da buldukları taş aletler bu açıdan çok ilginç. Bunlar gelişkin teknikle hazırlanmış 8000 yıllık taş uçlar. Bu aletler bir taşın kenarından, ortasından uzunlamasına geçen, yive benzer bir iz kalana dek yongalar çıkarılır. Bu teknikle elde edilen ince uzun uçlar şimdiye dek sadece Kuzey Amerika’dan bilinirdi. 2000’lerin başına dek bu tür taş uçlar hiç bu kadar çok bilinmiyordu.
Amerika’nın ilk sakinleri ok ve mızrak uçlarını 10.000 ila 13.000 yıl kadar önce bu şekilde üretiyorlardı. Uçların bir ucunda bulanan bir çıkıntı, bunları ahşap bir sapa takılmasını kolaylaştırıyordu. Peki ama bu teknik Güney Arabistan’a nasıl gelmişti?
Birbirine yakın olan kültürlerde, uçların değiş tokuş edildikleri düşünülebilirdi. Fakat binlerce kilometre uzaklık ve 2000 yıllık bir fark bu tahmini imkansız kılıyor.
Bu konuya bir açıklık getirmek isteyen araştırmacılar, iki bölgedeki bu yiv tekniğini ayrıntılı bir şekilde incelemişler. Ayrıca iki kültürün aletlerine bakarak yeni aletler de üretmişler. Bu şekilde yapım tekniğinde büyük benzerlikler bulunduğu ortaya çıktığı gibi büyük bir beceri gerektiği anlaşılmış. Bir taş alet yapımcısı, bu teknikte ustalaşana kadar yüzlerce deneme yapıyor ve çok sayıda ucu kırıyordu diyor Ohio Eyalet Üniversitesi’nden Joy McCorriston.
Fakat ayrıntılı incelemeler sonucunda önemli farklılıklar saptanmış. Kuzey Amerika’daki uçların sadece alt kısımlarında çıkıntı var. Bu çıkıntıyla ahşap uca takılıyordu. Oysa Güney Arabistan’da bu çıkıntı uç kısmına yakın bir yerde yani işlevi olmayan yerde de bulunabiliyor. Peki bu ne anlama geliyordu?
Araştırmacılar, “Arap” alet yapımcıların bu şekilde becerikliliklerini göstermek istediklerini tahmin ediyorlar. Bu teknik belki alet yapımcısı için başkalarına ne kadar iyi bir avcı olduğunu ya da ne kadar çabuk öğrenebildiğini göstermek için bir fırsattı. Bu iki kıtadaki yöntemin aynı olduğu ancak yonga çıkarma amacının farklı olduğunu göstermekti. Amerikalılar'ın ataları yiv tekniğini işlevsel nedenlerden dolayı geliştirmiş olmalarına rağmen, Güney Arabistan’daki insanlar yeteneklerini göstermek için geliştirmişlerdi diyor araştırmacılar.
Kaynak: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0236314
