Dilimizin üzerinde, diş etimizde ve dişlerimizde yedi yüzü aşkın bakteri türü dolaşıyor Tırtıl biçimindeki bakteri oluşumları, ağız boşluğumuzun üst kısmına yerleşerek yedi mikrometreye kadar büyüyebiliyorlar. Araştırmacılar, bu ipliğimsi çok hücrelilerin nasıl ve neden oluştuğunu buldular.
Ağız boşluğumuz mikroorganizmalarla dolu: Dilimizin üzerinde, diş etimizde ve dişlerimizde yedi yüzü aşkın bakteri türü dolaşıyor. Bu bakterilerin birçoğu zararsız olsa da bunların arasında karies (diş çürümesi) ve parodontitise yol açanlar da yer alıyor ve bunlar tükürüğümüzde bulunan savunma maddelerine karşı özel biyolojik filmlerle korunuyorlar.
Tüm bunlar yetmezmiş gibi bazı insanların ağızlarında parazitik amipler de var ve bunlar diş eti iltihabına yol açar. Sayısız tek hücreliler dışında insanların yüzde ellisinin ağız boşluğunda çok hücreli organizmalar da var. Bunlar yedi mikrometreye kadar uzayabilen ve ağzın iç yüzeylerine yapışabilen tırtıl biçiminde yapılar. Bunlar Neisseriaceae ailesi bakterilerinden oluşurlar ve eksik hücre bölünmesiyle git gide daha uzun iplikler olarak büyürler.
Bu bakteriler olasılıkla ağız boşluğumuzdaki zorlu koşullara uyum sağlayarak, çok hücreliliğin bir erken biçimini geliştirmişler. Çok hücrelilik diğer hücrelerle işbirliğini mümkün kılarak, bakterilerin beslenme stresini atlatmalarını sağlıyor. Şimdiye kadarki bilgilere göre bu bakteri tırtılları hasta edici değiller sadece zararsız “ortaklar” diyor araştırmacılar.
Bu bakterilerin nasıl bölündüklerini ve ne şekilde “tırtıla” dönüştüklerini araştırmacılar ayrıntılı bir şekilde incelediler. İplikler uzun kenarları boyunca birbirine bağlanan ve uzunlamasına bölünen uzun hücre yığınlarından oluşur. Bu olağanüstü bir şey, çünkü çubuk şeklindeki bakteriler normalde uzar ve sonra enine bölünerek çoğalır diyor uzmanlar. Bu çok hücreli Neisseriaceae’nin test kültürlerinde, bilim insanları, uzun bakterilerin yeni hücre duvarlarının bir tarafında iplik haline geldiğini gördüler. Her bir iplikte halihazırda bir septum oluşturmuş olan hücreler, yeni bölünmeye başlayan hücrelerle yer değiştiriyor. Buna göre, hücre tırtılının bu büyümesi görünüşte koordine bir şekilde gerçekleşiyor. Çok hücreli türlerin ataları normal, enine bölünen çubuk şeklindeki bakterilerdi. Ancak çubuklar gelişim sürecinde şekil değiştirmiş ve uzunlamasına değil enlemesine büyümüşler. Bu şekilde de alışılmışın dışındaki uzunlamasına duruşu geliştirdiler. Araştırmacılar hücre biçiminin evrim sürecinde uzunlamasına ve bölünme süreçlerinin işlenmesiyle, ağız boşluğunda daha iyi gelişebilmek için değiştiğini tahmin ediyorlar.
Nilgün Özbaşaran Dede
