Kuşların sabah şakımasının zamanlaması çok önemli, sadece beş dakikalık bir gecikme dahi eş arayışını başarısız kılar. Almanya’da gerçekleştirilen bir araştırma, Berlin Tegel havalimanındaki gürültünün, bazı türlerin biyolojik saatini büyük ölçüde etkilediğini gösterdi. Hatta havalimanın 2020 yılında kapanması bile bir şey değiştirmemiş.
Araştırmacılar Tegel havaalanında on yıllar boyu devam eden gürültünün bazı kuş türlerinde izler bıraktığını söylüyorlar. Hatta havalimanının kapanmasından altı ay sonra bile karatavuk gibi kuşların sabah şakıması, sessiz bölgelerdeki karatavuklara kıyasla daha erken başlamaya devam etmiş. Sonuç, Max-Planck Biyolojik Zeka Araştırmaları Enstitüsü’nde Lena de Framond ve Henrik Brumm ile çalışan ekibe ait.
Kuşların erken şakıması 2016’daki bir araştırmayla gösterilmişti. Araştırmacılara göre kuşlar, türbinlerin sesine karşımasın diye sinyallerini daha önce vermeye başlamışlar. Şakımalarda örneğin yaşam alanını koruma veya eş seçme gibi yaşamsal önem taşıyan sinyaller var. Bu erken şakıma alışkanlığı gürültünün kesilmesinden sonra da devam etmiş, yani değişim uzun vadede kalıcı oluyor diyor araştırmacılar, Proceedings of the Royal Society B dergisinde. İncelenen türlerin büyük bir kısmında 2021 ilkbaharında bir normalleşme izlendi. Bu örneğin kızılgerdan kuşu, birçok baştankara türü ve büyük benekli ağaçkakan için geçerli. Fakat sıvacı kuşu, ardıç kuşu, üveyik ve keşiş otu sivrisineği gibi türler 2021’de de erken şakımaya devam etmişler. Aşağı yukarı yirmi dakika daha önce şakımaya başlıyorlar.
Uzmanlara göre farklı reaksiyonların arkasında iki mekanizma olabilir. Kızılgerdan kuşu gibi bazı türlerde kuşlar gürültü seviyesine daha kolay uyum sağlayabiliyorlar. Karatavuk gibi gürültü zamanlarda olduğu gibi erken ötmeye devam eden türlerin yıllar içinde popülasyonun değiştiği ve normalleşmenin olasılıkla birkaç nesil sonra gerçekleşebileceği sanılıyor. Araştırmada arka plan gürültüleri de ayrı ayrı ele alınmış ve veriler ilk araştırmanın sonuçlarıyla karşılaştırıldı.
Nilgün Özbaşaran Dede
