İnsanı primatlardan ayıran en önemli özellik: Becerikli eller

Öne Çıkanlar Yaşam Bilimleri
İnsanı primatlardan ayıran en önemli özellik: Becerikli eller

Kendine özgü yapısıyla insan eli, kişiliğimizden sağlığımıza ve evrimsel geçmişimize uzanan, hemen her konuda ipuçları içeriyor.

Arizona Eyalet Üniversitesi’nden Mary Marzke, insanı öteki primatlardan ayıran özelliğin “güçlü ve hassas kavrama” olduğunu, son ortak atamız şempanzelerle yolumuz ayrıldıktan sonra el ayası ve parmaklarda yaşanan değişikliklerle birlikte insanların çok daha güçlü bir kavrama yeteneğine sahip olduklarını belirtiyor. Tüm bu özelliklerin insanların araç gereçlerden yararlanma yeteneğiyle birlikte gelişmiş olabileceğine dikkat çeken Marzke, ilk insansıların kesme, kazıma ve kazma gibi becerileri uzun sürede edindiklerine inanıyor.

Ne var ki, insanoğlunun elleri doğuştan bu kadar becerikli değildir. Çocuklar nesneleri kullanmayı zamanla öğrenirler ve ellerinin hassas koordinasyon sağlaması en az 10 yılı bulur. Tek eli kullanma eğilimi genelde genlerden gelir, ama çocuklar gerekirse daha az kullandıkları eli de kullanmayı öğrenebilirler. İnsanlar sürekli öğrenirler.


Ancak elimizin yapamayacağı şeyler de var. Örneğin, elinizin yalnızca bir parmağını oynatamazsınız, çünkü parmaklar sinirsel devrelerle birbirlerine bağlıdırlar.

Yaklaşık 17.000 reseptörüyle, el de göz gibi güçlü bir duyusal kapasiteye sahiptir. Dokunma duyarlılığı büyük ölçüde kalıtsaldır ve görünürde işitme ile ortak genlere sahiptir. Araştırmalar işitme sorunu olanlarda dokunma duyarlılığının yeterince keskin olmadığını, oysa görme duyusundan yoksun kişilerde olağanüstü bir çeşitliliğe ulaştığını ortaya koyuyor. Ayrıca, kadınlar da parmaklarının daha küçük olmasından ötürü genellikle erkeklerden daha duyarlı oluyorlar.

Erkek eliyle kadın eli bir başka açıdan da farklılık gösteriyor. Erkeklerde işaret parmağı genelde yüzük parmağından kısa olurken, kadınlarda bu iki parmak eşit oluyor. Bir araştırma bu iki parmağın uzunlukları arasındaki oranın bebeğin anne karnında maruz kaldığı testosteron düzeyini yansıttığına işaret ediyor. Son bir araştırma bu sonucu sorgulasa da, yüzlerce araştırma bu oranın cinselliği de içeren çok çeşitli özelliklerle ilişkili olduğunu ortaya koyuyor. Anne karnında belirlenen bir başka özellik de parmak izi. Halka, düğüm ve yaylardan oluşan genel örüntüyü genler belirlese de, ayrıntılar fetüsün ve ellerinin ana rahmindeki konumuna göre değişiyor. Bu yüzden tek yumurta ikizlerinin bile parmak izleri farklı oluyor.

Parmak izi yaşam boyu değişmezken, tırnakların görünümü kişinin sağlık ve beslenme durumunu yansıtıyor. Tırnakların rengi, biçimi ve dokusunda oluşan değişiklikler genelde hastalığın ilk belirtisi olmasa bile, vitamin eksikliğinden kalp hastalığı ya da kansere uzanan birtakım sorunların habercisi sayılabiliyor. Söz gelimi, sararmış tırnaklar şeker hastalığına işaret ederken, yarı beyaz-yarı siyah tırnaklar karaciğer ve böbrek sorunlarının göstergesi olabilir. Bu arada tırnaklarınızda derin yatay çizgiler görürseniz sakın kaygılanmayın, çünkü bu yaşlanmaya bağlı doğal bir durumdur.

Rita Urgan

Kaynak