Cem Say

Kuantum bombasını patlatmadan denetlemek

Aynı anda iki durumda birden olabilen sistemlere biz bilgisayarcılar “kubit” diyoruz. Kuantum bilgisayarları bunlardan yapılıyor. Elitzur-Vaidman bombasını sağsalim kontrol edebilmek için de böyle bir kubit kullanıyoruz. Fizikteki kuantum devrimi, doğanın sağduyumuza ters davrandığı birçok örneği ortaya saçtı. Gelin, bu tuhaflıkların anlatması en kolay olanlarından birini, İran ve SSCB doğumlu İsr...

Yapay zekâ mühendisliği nedir, üniversite tercihi nasıl yapılır?

Üniversite tercihi nasıl yapılır? Birinci kural çok basit: “İstemediğin bir seçeneği tercih listesine yazma!” Ne yazık ki çok sayıda genç hâlâ aslında istemedikleri, ama başka bir takım faktörlere dayanarak girmelerinin daha mantıklı olacağına inandırıldıkları tercihlere yöneliyorlar. İnanın bana, bu iyi bir fikir değil! Özellikle ailelere bu konuda kendilerini olabildiğince tutmalarını öneriyorum...

Beynimizin kapasitesi neden sonludur?

“Bilgi” nedir? Bu kelimenin birçok anlamı var. Ben bilgisayarcılıkta kullanılan, İngilizce karşılığı “information” olandan söz ediyorum. Bu dar haliyle bile değişik zamanlarda yapılmış birkaç farklı tanımı var: İletişim mühendislerince “bir konu hakkında yeni bir mesaj aldığımızda o konuya dair cehalet düzeyimizde görülen azalma”, kuramsal bilgisayar bilimcilerince de “bir cismi standart bir 3 boy...

Guatemalalı bir dahi ve “insan hesaplaması”

ABD’deki öğrencilik yıllarında önce kriptografi (şifre bilimi) konusuna merak saran von Ahn, ilginç görünmeyen bir dosyanın (örneğin bir resmin) içine üçüncü kişilerin varlığını bile fark edemeyecekleri önemli başka bir mesajı gömerek haberleşme anlamına gelen “steganografi” tekniğinin kullanımı üzerine önemli kuramsal katkılar koyan birkaç çalışmada yer aldı. Kuramsal bilgisayar biliminin devleri...

Eğitimin geleceği

Önümüzdeki yıllarda yapay zekâ teknolojisinin kullanımının dönüştürücü etkilerinin görüleceği alanlardan birinin eğitim olması bekleniyor. Bu teknolojiler eğitimi şimdiye dek hiç olmadığı kadar yaygınlaştıracak ve bireyselleştirecek. Eğitim yayılacak, ilk bölümde söz ettiğimiz gibi halen kaliteli eğitime erişemeyen milyonlarca insan telekomünikasyon ve YZ sistemleri desteğiyle iyi öğretmenlerce ha...

Baykuşun sırrı

Guatemalalı bilgisayar bilimci Luis von Ahn’la 2014 yılında Boğaziçi Üniversitesi’nde tanıştım. İlk bakışta ne kadar zeki olduğu anlaşılan insanlardan olan von Ahn’ın “bir taşla iki kuş vurma” esasına dayanan diğer parlak fikirlerini başka bir yazıda anlatacağım. Bugün konumuz Duolingo. Duolingo insanlara istedikleri yabancı dili İnternet üzerinden her gün 5-10 dakikalık alıştırmalar yaptırarak öğ...

Bu dersin asistanı insan mı?

İlk örneğimiz ABD’deki Georgia Tech Üniversitesi’nden. Georgia Tech, beş yıldır dünyanın her yerinden (ücretini ödeyen) öğrencilerin İnternet üzerinden katıldıkları bir bilgisayar bilimi yüksek lisans programı yürütüyor. 2014’te bu program için Ashok Goel ismindeki öğretim üyesi tarafından bir yapay zekâ dersi geliştirilmiş. Bu çevrimiçi dersler alışılageldik derslerden çok daha kalabalık oluyorla...

Eğitimde yapay zekâ: İlk üç devrim ve dördüncüsü…

Yeni yazı dizimizde bu konuya eğileceğiz. Bu ilk bölümde mevcut durumumuzu İngiliz eğitimci Anthony Seldon’ın bu işlerle ilgilenen herkesin okuması gerektiğini düşündüğüm “Dördüncü Eğitim Devrimi” adlı kitabında kurduğu çerçevede özetleyeceğim. Seldon insan türünün ortaya çıkışından bu yana üç eğitim devriminin yaşandığını, dördüncünün de kapıda olduğunu söylüyor: Bu sınıflandırmaya göre ilk devri...

Hayaller ve gerçekler

Bilgisayarın insan şampiyonu yendiği birkaç gösteri maçı, yapay zekâ tarihinin unutulmaz anları arasında yer alır. Satranç şampiyonu Kasparov ve go şampiyonları Li ve Kı’nın canlı yayınlanan yenilgileri hâlâ belleklerdedir. Türk televizyonlarında “Riziko” adıyla çekilen “Jeopardy!” bilgi yarışması da 2011’de benzer bir dönüm noktasından geçmişti. IBM şirketinin yapay zekâ sistemi Watson, bu oyunda...