Sıvı yitimi olumsuz bir durumdur ve elektrolitler de insan sağlığı açısından son derece önemlidir. Sporcu içecekleri vücudun terle yitirdiği temel elektrolitlere yeniden kavuşmasına olanak tanır. Ne var ki, sporcu içeceklerinin bu özelliği salt bir pazarlama aldatmacası olabilir mi?
Sporcu içecekleri hücrelerin işlevlerini görmeleri açısından yaşamsal bir önem taşıyan şeker ve elektrolitlerle doludurlar. 20.yüzyılın ortalarına dek, özellikle de musluk suyundan daha güvenli olması nedeniyle, biranın en gözde sporcu içeceği olması da bu yüzdendir.
Günümüzde sporcu içecekleri çok farklı bir özelliğe sahip. Tanıtımlara bakılırsa, bu içecekler olmadan spor yapmak sıvı yitimine, performansın düşmesine ve insanın kendinden nefret etmesine bile neden olabilir. Peki, sporcu içecekleriyle ilgili tüm bu söylenenler ne denli inandırıcı? Tanıtımlarda göklere çıkartılan bu içecekler gerçekten de insanlara ciddi bir yarar sağlıyorlar mı?
Sporcu içecekleri konusunda en çok öne sürülen görüşlerden biri, bunların hücrelerin işlev görmesi açısından yaşamsal bir önem taşıyan sodyum ve potasyum gibi mineraller içerdikleri ve egzersiz sırasında yitirilen sıvıların yerini doldurdukları yönündedir. Bu açıdan bakıldığında, söz konusu içeceklerin tüketilmesi insana son derece mantıklı gelebilir. Kişi terlediğinde kan plazması su yitimine uğrar. Bu da kan miktarının azalmasına ve kalbin kaslara gerekli oksijeni aktarması için daha çok çalışmak zorunda kalmasına neden olur.
Bu çok ciddi bir sorun mudur? Ortalama bir insan egzersiz sırasında saatte yaklaşık 0.8-1.4 litre ter döker. Uluslararası Olimpiyat Komitesi konuyla ilgili çeşitli araştırmaları gözden geçirdiğinde, kişinin terleme yoluyla beden ağırlığının yüzde ikisini yitirdiğinde-söz gelimi, 75 kilo gelen biri 1.5 litre ter döktüğünde- performansında da bir düşüş meydana geldiği sonucuna vardı. Bu durumda bir şey içmek gerekir mi? Egzersiz süresi bir saati aştığında büyük bir olasılıkla bir şeyler içmek gerekiyor, ancak bir saatin altında kalıyorsa pek de gerekmiyor.
Kuşkusuz, su içmek sıvı yitiminin önüne geçebilir. Peki, ya elektrolitlere ne demeli? Bunların en önemlisi sodyumdur, çünkü çok çeşitli işlevleri olan sodyumun bir görevi de kandaki suyun hücrelere giriş çıkışını sağlamak suretiyle bedenin sıvı dengesini düzenlemektir. Sodyum düzeyinin çok düşük olması hücrelerin şişmelerine ve işlevlerini gereği gibi yerine getirememelerine yol açabilir. Sodyum kan basıncının düzenlenmesi açısından da son derece önemlidir. Öte yandan, potasyum ve magnezyum gibi elektrolitler sodyum denli önemli değildirler, çünkü bunlar işlevlerini hücre içinde gördüklerinden terleme ile bedenden atılmaları söz konusu değildir.
Bu durumda, koşuya çıkmadan önce sodyum desteği almak gerekir mi? Batılı beslenme düzenlerinin büyük bir çoğunluğu normal gündelik egzersizlerini yapanlara yetecek miktarda tuz içerir. Ne var ki, uzun maraton koşusu gibi çok uzun süreleri gerektiren sporlarda elektrolit düzeylerini arttırıcı bir içecek yararlı olabilir.
Rita Urgan
