Tüm okurlarımıza (mutlu bir yıl yerine) iyi yaşam unsurlarına, doyumlayıcı düzeyde sahip oldukları bir yıl diliyorum. Acaba bu nasıl gerçekleşir? Herkesin istediği iyi yaşamın gerçekleşmesi ‘her şeyin gönlünce olması’ ile olanaklı mıdır? Bu her şey nelerdir? Bu bağlamda bir husus başlıkta vurguladığımız.
İyi yaşamdan herkesin anladığı şeyin öznel anlamda farklılaşması çok doğal, kültürel bir şey çünkü. Ancak iyi yaşamın bir de nesnel anlamda veya toplumun ortak anlayışı çerçevesinde ele alınması ve tanımlanmaya çalışılması olanaklı mıdır?
GfK’nın iyi yaşam unsurları araştırması
İşte tam da bu konuda GfK adlı araştırma kuruluşunun bir çalışması var: İyi Yaşam Unsurları (Global Life Factors). GfK şirketi 2017 yılında 17 ülkeden yaşları 15 ve üstü olan 23.000 kişiyle bir çalışma yapmış. Hemen kimileriniz merak edebilir, ne yazık ki Türkiye bu 17 ülke içinde yok. Ülkemizde iyi yaşam mı var ki, kapsama alınsın diye bir şakayla ülkeleri sayalım: Arjantin, Avustralya, Belçika, Brezilya, Kanada, Çin, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya, Meksika, Hollanda, Rusya, Güney Kore, İspanya, Birleşik Krallık ve ABD.
Katılımcılara şu soru yöneltilmiş: ‘İyi yaşam kavramını düşündüğünüzde, sunulan çizelgeden hangilerini kişisel olarak düşünürsünüz, ilgilenmektesiniz ve sahip olmak istersiniz?’.
17 unsurlu çizelge ise şöyle:
Araştırmanın genel bulguları
Araştırmada en popüler üç unsur, iyi sağlık (%78), finansal güvenlik (%70) ve serbest zaman-eğlence zamanı (%64) olarak çıkmış. Bu üçlüyü mutlu bir evlilik (%60), turistik seyahat (%57), kendi evine sahip olma (%54) ve kendi yaşamının kontrolüne sahip olma (%53) izlemiş. Daha sonra sırada ilginç bir iş (%50) geliyor.
Beklenenin aksine, insanların yarıdan azı çocuklar (%46), manevi zenginleşme (%39) veya hoş bir bahçe – avlu unsurlarını (%36) seçmişler.
İnsanların dörtte birinden azı hoş elbiseler-aksesuar-mücevher (%24), kolej eğitimi (%23), son teknoloji elektronik ve diğer ev gereçleri (%23), lüks bir araba veya ikinci araba unsurlarını (%22) seçmişler.
Gençler, bir kolej eğitimi unsurunun seçiminde başı çekerken, daha yaşlı gruplar da finansal güvenlik unsurunda başı çekiyorlar.
Katılımcılara sunulan çizelgede bunların hiçbiri diyenler (%1) ve bilmiyorum (%1) yanıtını verenler de çıkmış.
Cinsiyete göre manzara
Cinsiyete göre değişme kimi okurların ilgisini çekebilir. Tablo şöyle: (E: Erkek, K: Kadın ve rakamlar yüzde olarak.)
Yaşa göre manzara
Sonuçlara göre, ilk iki unsurda (iyi sağlık ve finansal güvenlik) katılımcıların yaşları arttıkça seçim yapma oranlarında da artış gözüküyor. Üçüncü unsurdaki (serbest zaman-eğlence zamanı) oranlarda 15 yaşından başlayarak 50 yaşına dek artış var, sonra giderek 50-59 ve 60 yaş sonrası evrelerde düşüş var. Mutlu bir evlilik unsurunda seçim oranlarında düşüş 40 yaşından sonra başlıyor! İlginç, manevi zenginlik de 50’den sonra düşüyor. Hoş elbise-aksesuar-mücevher 15-19 ilk yaş grubundan başlayarak sürekli düşüyor.
Unsurlara göre ilk üç ülke
Ülke sonuçlarına göre hangi unsurlar hangi ülkelerde en çok rağbet görmekteymiş, şimdi de ona bakalım. (Ülke adlarının yanındaki rakamlar seçilme yüzde oranlarıdır.)
Çin’e yakınsak bakış
Son yılların en çok konuşulan ülkesi olan Çin’i manevi zenginlik unsuru dışında unsurlara göre ilk üç ülke tablosunda göremedik. Bunun neden(ler)i ayrıntılı bir sosyo-ekonomi-politik inceleme konusu olabilir. Kısaca manevi zenginlik dışında hiçbir şeyi abartmıyorlar diyebilir miyiz acaba? Biz yine de unsurlara verilen seçim yanıtlarındaki oranları ve haliyle sıralamayı da görelim. Aşağıdaki tabloda G: Genel sonucu E: Erkeklerin seçimlerini ve K: Kadınların seçimlerini yansıtmaktadır. Karşılarındaki rakam seçme yüzde oranlarını vermektedir. Sıralama da genele göre yapılmıştır. Erkeklerin ve kadınların seçimlerinde azıcık da olsa farklılıklar var. Seçim oranlarında makas en çok kişinin kendi yaşamının kontrolüne sahipliği unsurunda ve serbest zaman-eğlence zamanı unsurunda açılıyor. Demek Çin’de de kadın sorunu konusunda alınacak epey yol var!
Sonsöz
Ülkemizde de TÜİK Yaşam Memnuniyeti çalışmaları yapıp sonuçları yayınlıyor ama böyle ayrıntılı çalışmalara da şiddetle gereksinim var. Umarız ilgililer bilgilenir ve sonra da ilgilenirler!
Not: Mutluluk için ayrıca bkz.: a) mutluluk ekonomisi ile ilgili www.aydinlik.com.tr’deki yazımız ve b) Gayri Safi Mutluluk Endeksi ile ilgili www.abcgazetesi.com’daki yazımız.
Melih Baş