90-60-90 ölçüsü dijitalleşiyor. Gizemli yeni oran 30-30-30! Mucidi ise geçtiğimiz haftalarda Davos’ta yapılan Dünya Ekonomik Forumu zirvesinde konuşan Jack Ma. Ma; dijital dünyada şimdiye dek yapılmış olan en büyük halka arzın mimarı; Alibaba.com e-ticaret sitesinin kurucusu.
Ma, devlet yöneticileri öncelikli olmak üzere liderlere üç tane 30 tavsiye etmekte. Birinci 30 yeni teknolojilerin yaygınlaşması için gerekli olan süre. Ma, yeni teknolojilerin ortaya çıkıp gündelik hayata yaygın şekilde entegre olmasının, iki aşamada ve toplam elli yıl aldığını belirtiyor. Bu elli yılın ilk yirmi yılı teknolojilerin icadı ve yükselişi. Sonraki otuz yıl ise gündelik hayatın değişmez bir parçası haline gelmesi için gereken yaygınlaşma süreci.
İkinci 30; otuzundaki renkli kuşak; dijital yerliler. Ma, dünya liderlerinin bugün otuz yaşında olan gençlere odaklanmalarını tavsiye ediyor. Sebep ortada. Bugünün otuz yaş nüfusu gelecek otuz yılda dünya yönetimini (de dünya nüfusunu da) ele geçirecek. Üçüncü 30, diğerlerinden daha sıradışı. Küçük ya da ortaboy işletmelerin en çok otuz kişilik olmasını öneriyor Ma; daha fazla değil.
Ma’ya göre Amazon, eBay, Facebook, Google, Alibaba gibi firmalar, geçen yirmi senenin icatları. Şimdi sıra bunların yaygınlaştırılmasına geldi. Bugüne dek bu siteler ve işaret ettikleri şeyler yaygınlaşmadı mı ki Ma, gelecek otuz yılı daha yolun başı gibi değerlendiriyor?
Malum “Altına Hücum!” varsa altını ilk kazananlar, altın kazanmaya gidenlere malzeme satanlardır. ABD’deki Seattle şehrinin yöneticileri zamanında bunu akıl etmişler. Alaska’da altın aramak üzere son büyük yerleşim merkezi olan Seattle’a gelenlerin (alınan bir karar ile), şehirden belli malzemelere sahip olmadan çıkmaları yasaklanmış!
Şimdi de dijital “ileri” teknolojilerin, ekmek-su gibi gündelik hayata dahil edilmesi süreci başlıyor. Geçen yirmi sene içinde erken kalkıp yol alanlar, gelecek otuz senenin hasılatını toplamak üzere pozisyon almış durumdalar. Ma’nın değerlendirmesine göre dijital alanda (eticaret, arama motoru, sosyal medya vb) macera aramaya gerek yok artık. Bu dünyayı yönlendiren devler belli oldu; köşeler tutuldu.
Son köye kadar bunun yaygınlaştırılmasına geldi sıra; tüm dünyada! Bu yaygınlaştırma sürecinde kim akıllı çözümler bulursa, parayı da onlar kazanacak. Bir başka deyişle bir sonraki Facebook’u, Amazon’u icat etmeye çalışmaya gerek yok. Fırsat bu icatları kullanacak insan sayısını artırmak. Çünkü daha hala dünyanın ancak yarısı internete erişebiliyor. Erişebilenlerin oluşturduğu ekonomik büyüklük ise hala marjinal.
Gelecek otuz sene içinde e-ticaret ile ticaret arasındaki fark ortadan kalkacak. Bugün e-ticaret dediğimiz şey, yarının standart ticaret modeli olacak. E-ticaretin yaygınlaştırılması ve gündelik hayata dahil edilmesi bu anlama gelmekte. Örneğin ülkemizde e-ticaretin perakende cirosundan aldığı pay yüzde 2. Otuz sene sonra bu oran %98’e ulaşmalı; Ma’nın yolundan gidilerek.
Alibaba sitesinin karizmatik lideri Ma’nın çizdiği yol doğru mu? Yoksa yeni yeni rakipler çıkmasın diye hedef mi şaşırtıyor? Yeni icatlar çıkmasın; bugünün dijital devleri yeni rakiplerle mücadele etmek zorunda kalmasın diye. Ölmez sağ kalırsak, otuz sene sonra bunun cevabını öğreneceğiz.
Tanol Türkoğlu / [email protected]
*Bu yazı Ocak 2017'de HBT Dergi'de yayınlanmıştır.