Kuşaklar savaşı sürüyor! ABD’nin geliştirdiği her tanımı, her istatistiği kendi ülkesi için de bire bir aynı kabul edip kullanan “otoriteler” sağ olsun, ülkemizde hangi yıl doğanların hangi kuşaktan sayılacağı hala net değil. Eldeki tek geçerli kriter, bugün dünya üzerinde yaşayan beş kuşağı üç ve iki olarak tasnif eden bir tanım.
Buna göre insanlar ikiye ayrılır: Bilgisayar, cep telefonu ve internetin olmadığı bir dünyayı da bilenler ya da bilmeyenler! Bu dünyayı bilecek kadar yaşlı olan kuşaklara Dijital Göçmen denir. Bilemeyecek kadar genç olanlara ise Dijital Yerli. ABD’de, Batı Avrupa’da bu tanımı tarihlendirmek gerektiğinde genelde 1.1.1981 baz alınıyor. Bu tarihten itibaren doğanlar Dijital Yerli, önce doğanlar Dijital Göçmen. Buna göre 1981-2000 (kimi kaynaklara göre 1996) arasında doğan birinci kuşak dijital yerlilere Y Kuşağı deniyor. Sonrasında doğanlara ise Z Kuşağı. Demek ki Z Kuşağı mensuplarının en yaşlısı bugün 18 (ya da 22) yaşında.
Kuşakları ortadan ikiye bölen tanım ülkemiz için değerlendirildiğinde belki de 1.1.1981 tarihinde değişiklik yapmak gerekecektir. Kişisel olarak benim önerim buna on sene eklemek. Bir başka deyişle 1.1.1991’den sonra doğanları dijital yerli olarak adlandırmak. Bu durumda Türkiye’de Y kuşağını 1991-2006 (ya da 2010), Z Kuşağını da 2007 (ya da 2011)’den itibaren doğanlar oluşturur.
Dijital yerlileri oluşturan bu iki kuşak (Y ve Z kuşağı) arasında da gidererek farklılıklar oluşmakta. İzleyen veriler ABD baz alınarak oluşturulmuş: Y kuşağı ekonominin yükselişte olduğu bir dönemde doğup büyümüşken, Z Kuşağı ekonominin resesyonda olduğu devire rastgelmekte. O nedenle olacak Y kuşağı “her şeyi dene” taraftarıyken, Z Kuşağı “para biriktirme” odaklı. Keza Y kuşağı daha idealist, Z kuşağı daha pragmatik.
Y kuşağının en çok beğendiği ve kullandığı sosyal medya siteleri Facebook ve Instagram iken Z Kuşağının tercihi SnapChat ve Instagram. Y kuşağı mobil teknolojilerin öncüleri, Z kuşağı ise onların “yerli”si. Bu iki kuşak toplam ABD nüfusunun %25,9’unu oluşturmaktadır. Yani dörtte birini. ABD’deki Z kuşağı nüfusunun akıllı telefona sahiplik oranı %98 ve günde 10 saat internete bağlanmakta. Bu on saatin en az iki saatini Youtube’da video izlemekle geçirmekteler. Her on Z kuşağı mensubunun dördü cep telefonsuz yapamayacaklarını ifade etmekte.
ABD’de yaşayan Z kuşağı iş dünyasında başarılı olmak için iletişim ve problem çözme becerilerinin çok önemli olduğunu düşünüyor. İş hayatına yeni atılmış olanlar için en kritik iki husus düzenli bir ekonomik gelire sahip olmak ve hayalini kurduğu işte çalışmak. Bu kuşak üyelerinin %72si iş yerinde yüz yüze iletişimi tercih ediyor, %69’u kendileri ait bir çalışma alanının olmasını tercih ediyor, %77’si önceki kuşaklara göre daha çok çalışmaları gerektiğini düşünüyor.
Peki bu istatistiklerin Türkiye muadilleri nedir? Bilmiyoruz! Çünkü daha kime Y kuşağı, kime Z kuşağı diyeceğimiz net değil. Hatta daha geniş düşünelim. Neden illa ki X, Y, Z? Neden Ç Kuşağı, Ü Kuşağı, Ş Kuşağı olmasın adları?
Tanol Türkoğlu / [email protected]
Bu yazı HBT'nin 179. sayısında yayınlanmıştır.