Uzmanlar, günlük protein ihtiyacının bireysel faktörlere göre değiştiğini, ancak aşırıya kaçmanın böbrekler, kalp ve sindirim sistemi üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceğini söylüyor.
Bir dönem yalnızca et, balık, süt ürünleri ve baklagillerden aldığımız protein, artık enerji barlarından kahvaltılık gevreklere, fırın ürünlerinden çayımıza kadar neredeyse her ürüne eklenmiş durumda. Ancak Bristol Üniversitesi’nden fizyoloji uzmanı Dr. Dan Baumgardt, “Protein takıntısı” haline gelen bu trendin dengeli beslenme anlayışını bozabileceği uyarısında bulunuyor.
Protein Neden Önemli?
Protein; kas, kemik, cilt, saç ve tırnak yapısının temel yapı taşı olmasının yanında:
- Kas kasılmaları
- Sindirim ve metabolizma enzimlerinin üretimi
- Oksijen taşıyan hemoglobin
- Demir depolayan ferritin
- Bağışıklık sistemini güçlendiren antikorlar
gibi hayati işlevlerde rol oynuyor.
Ancak protein tek başına yeterli değil. Karbonhidratlar ve yağlar da kısa ve uzun vadeli enerji ihtiyacını karşılamak için şart. Karbonhidrat eksikliği, kas gelişimini ve antrenman performansını olumsuz etkileyebilir.
Eksiklik Belirtileri
Yetersiz protein alımı; kötü beslenme, yeme bozuklukları veya kanser, Crohn hastalığı, karaciğer hastalıkları gibi sağlık sorunlarından kaynaklanabilir.
Belirtiler arasında:
- Yorgunluk
- Kas kaybı
- Zayıflayan bağışıklık sistemi
- Vücutta sıvı dengesizliği ve ödem
- Gelişmekte olan ülkelerde görülen, karın şişliği ile karakterize kwashiorkor hastalığı bulunuyor.
Ne Kadar Protein Gerekli?
- Genel öneri: Vücut ağırlığının kilogramı başına 0,8 gram (sedanter yetişkinler için).
Örnek: 70 kg bir kişi için ~56 g/gün. - Sporcular ve vücut geliştirme yapanlar: 2 g/kg’a kadar çıkabilir (200 g/gün).
- Ortalama bir yetişkinin günlük enerjisinin %15’inin proteinden gelmesi öneriliyor.
2.500 kalorilik bir diyet için bu yaklaşık 95 gram protein demek.
Protein kaynakları: Tavuk, balık, yumurta, baklagiller, süt ürünleri, kuruyemişler. Protein tozları ve takviyeleri kullanılabilir, ancak temel kaynaklar tam gıdalar olmalı.
Aşırı protein tüketimi:
- Böbreklere yük bindirerek dehidrasyon ve böbrek fonksiyonlarında bozulma riski
- Fazla proteinin yağa dönüşmesiyle kilo artışı
- Sindirim sorunları (şişkinlik, ishal, ağız kokusu)
- Kırmızı ve işlenmiş et kaynaklı doymuş yağ tüketimi ile kalp hastalıkları riskinde artış
gibi sonuçlar doğurabiliyor.
Uzmanlardan Öneriler
- Günlük 0,8 g/kg’dan az protein almamaya özen gösterin.
- Karbonhidrat ve yağ alımını dengede tutun.
- Protein tozlarını destek amaçlı kullanın, ana kaynak olarak değil.
- Aşırı uzun süreli yüksek protein alımından kaçının.
- Egzersiz yoğunluğunuza ve sağlık durumunuza göre protein miktarını ayarlayın.
Dr. Baumgardt, “Protein gerekli ama tek başına mucize değil. Dengeyi bozmadan, ihtiyacımız kadar tüketmeliyiz,” diyor.
