Bir yanda aşırı sıcaklar, bu sıcaklarla tetiklenen orman yangınları, bir yandan aşırı yağışlar, seller.. Bilim insanları, çevreciler yıllardır uyarıyordu küresel ısınmanın tehlikeleri üzerine. Karbon emisyonlarının çok acil düşürülmesi gerektiği vurgulanıyordu. Yol haritaları çizilmişti. Ancak doğrudan etkileri fazla hissedilmediği için kulak ardı edildi hep. Şimdi ise hepimiz, tüm dünya, ev ödevlerini zamanında yapmadığı için iklim krizini yakından yaşıyoruz.
BM Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) yeni raporu, karşı karşıya olduğumuz ve olacağımız durumu ayrıntıları ile anlatıyor. Bugün yaşadığımız iklim felaketlerinin geri döndürülmesi mümkün değil. Rapor, 1,5; 2 ve 4 derecelik sıcaklık artışlarında insanlığın daha kötü neler yaşayacağını gözler önüne seriyor. İklim krizi yaygınlaşıyor, hızlanıyor ve yoğunlaşıyor; sebebi kesinlikle insan! İPCC raporları birbirini daha yüksek oranda doğrulayan bir seri oluşturuyor.
Şu anki 1,1’lik sıcaklık artışı 2 dereceye ulaşırsa, 10 yılda bir karşılaştığımız kuraklık sayısı 2,4 kat artacak. Kar örtüsünde yüzde 5 azalma olacak. Tropikal siklonlar yüzde 10 artacak... İnsanlık hâlâ gezegenin daha da ısınmasını önleyebilir. Bunun için, 2050 yılına kadar atmosfere karbon dioksit eklemeyi durdurmak şart. Özlem Yüzak hazırladı.
Yangın olasılığı yüzde 80 azaltılabilir!
Orman yangınlarından korunmak için etkin planlar var mı? Neler yanlış yapılıyor? Yangınlarda insan ve iklim değişikliği etkileri neler? Aklımıza gelen buna benzer birçok soruyu iki uzmana yönelttik.
Ekolog Prof. Dr. Tuncay Neyişçi, Orman Genel Müdürlüğü’nün (OGM) hiç gecikmeden, en geniş anlamıyla, sivil toplumun desteğini kazanma stratejisine geçmesi gerektiğini söylüyor.
Yangın mühendisi Cemal Kozacı ise “Bu yıl yaz mevsiminin gelmiş geçmiş en yüksek sıcaklık rekoru olan 2016 ve 2019’dan daha sıcak geçeceği Dünya İklim Konseyi ve meteoroloji örgütleri tarafından bildirilmişti. Bir grup bilim insanı bu konuda “acil durum” ilanını önerdi. Bizim meteoroloji örgütümüz de günler öncesinden sıcaklık, nem ve rüzgâr tahminlerini bildirdi. Tüm imkânların mobilize edilerek olası risk alanlarına konuşlandırılması ve ilk müdahale için ‘alarm’ durumunda olunması gerekirdi ” diyor. Grafik Bilgi’de Türkiye, Yunanistan ve İtalya’daki yangınların bilançosunu göreceksiniz. Batuhan Sarıcan hazırladı.
COVID ve aşılar üzerine
Aşı olanlarda yeniden Covid’e yakalanırım korkusu var. Ve yeni varyantlarla bu korku daha da artarken aşılar da sorgulanıyor. Uzmanlar yanıtladı. Reyhan Oksay hazırladı.
‘GELECEK: Başlıyor mu, bitiyor mu?’ Doğan Kuban hoca önemli bir soruya yanıt arıyor “İnsanların, kendileri de dahil, yaşamlarına saygıları yok. Sokaklarda, toplantılarda ham ve tatsız karpuzlara benzeyen insan pek çok. Gerçi bu kargaşa sadece bizim ülkede değil, dünyada da var. Fakat bizdeki frensiz...” diyerek.
‘Bugün dünden, yarın bugünden zor, eğer…’ Tınaz Titiz, çıkan sorunlara neden çözüm bulamadığımız ve neden ayrı sorunların sürekli tekrarlandığı konusunda ufuk açısı bir yazı kaleme aldı.
Lale Akarun’un ‘17 yıldız akademisyen, 17 rektör adayı’ başlıklı yazısı anlayacağınız üzere Boğaziçi Üniversitesi’nde 7 aydır yaşananlar üzerine... Akarun adayları kısaca HBT okurlarına da tanıtıyor. Çok da iyi yapıyor.
Çalışan beyin çalışan bedende bulunur yazı dizimizde bu hafta vücudu esnetmenin önemi var.
Pandemi günlerinde eğitim başlayacak mı? Mustafa Çetiner bir tıp insanı gözüyle eğitimin artık normalleşmesi gerektiğini ve yapılması gerekenleri yazdı. Kültür Üniversitesi’nden Doç. Dr. Mehmet Toran’ın yazısı da okulların açılmasının neden gerekli olduğu üzerine.
Tanol Türkoğlu Nobel ödüllü yazar Kazuo Ishiguro’nın, bir çocuk ile arkadaşı yapay zeka robot arasındaki ilişkiyi anlattığı son kitabı Klara ile Güneş’ten bahsediyor.
Arazi rantını biliriz, emlak rantını da, ihale rantını da.. Peki inovasyon rantını hiç duydunuz mu? Aman yanlış anlamayın. Bu rant başka. Ali Akurgal ‘Ülkemizde inovasyon rantı oluşmuyor, ya da çok zor oluşuyor. Demek ki, bunu sağlayacak değerler zincirinde bir şeyler eksik olmalı..’ diyor.
Niçin Tokyo 2020’de bu kadar çok rekor kırıldı?
Şimdiye kadar en fazla rekor kırılan olimpiyatlardan birini geride bıraktık. Peki ama neden bu kadar çok rekor kırıldı? Spor teknolojileri, sporcuları daha mı ileri taşıyor?
Futbolcular penaltı attığında bazı taraftarlar neden yüzlerini kapatır? Bu, bir bireyin psikolojik olarak bir takımla ne kadar bağlantılı hissettiği ve takımı kendisinin bir uzantısı olarak gördüğü ile ilgili. Gerçekten de oyuncunun sahada hissettiği stres taraftarlar tarafından da hissediliyor. Sayfalarımızda.
Eğitimle zekâyı artırmak mümkün mü?
Eğitimlerle zekâ düzeyimizin artıp artmadığı merak konusu. 2017’de Liverpool Üniversitesi’nde çalışan Prof. Fernand Gobet ve meslektaşı Giovanni Sala, konuyla ilgili 30 yılı kapsayan bir çalışma yayınlamıştı. Şimdi ise Yıl 2021. Peki ama son 5 yılda neler olmuştu? Prof. Gobet’ye de ulaşarak son yıllarda konuyla ilgili gelişmeleri sorduk. Batuhan Sarıcan hazırladı. Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Dr. Timuçin Avşar kanserde likit biyopsisinin önemi ve kullanımı üzerine yazdı.
30 Ağustos 1922’de Dumlupınar’da Atatürk’ün başkumandanlığında zaferle sonuçlanan Büyük Taarruz’u anlamak ve özümseyebilmek için sürecin kilometre taşlarını, koşulları, oluşturulan strateji ve taktikleri, hazırlık sürecini bilmek önemli. Ahmet Yavuz’un kaleminden... Neden kimi çocuk sol kimi çocuk sağ elinin kullanır? Mercan Bursalı’nın hazırladığı Meraklı Çocuk’ta.
Araştırma Gündemi’nde neler var?
Neandertallerin ve Denisovalıların kan grupları belli oldu. Peki bizden ne kadar farklılar? 125 yıldır İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde saklanan kil tablet sayesinde, Babillilerin geometri konusunda usta oldukları anlaşıldı. Babillilerin geometri sırrı neydi? Mikroplastik hücre zarlarımıza nasıl zarar veriyor? Sığır midesindeki mikroplar, plastiği parçalıyor. Bir iklim krizi daha: Atlantik Okyanusu akıntıları zayıflıyor... Nilgün Özbaşaran Dede hazırladı.
Yoğurt ve peynir gibi süt ürünlerinin obezite ve metabolik sendroma yol açtığını biliyor muydunuz? Bilim ve Beslenme’de. Sevda Deniz Karali derledi.
Kendi boyunun 30 katı yılanı avlayan örümcekler... Zeki ve çevik birer akrobat olan sincapların bu sırrı... Murat Altaş’ın hazırladığı Hayvanlar Dünyası’nda.
Herkese Bilim Teknoloji dergisi en güncel olaylara en bilimsel yaklaşımlara yer veriyor. Okuyun, okutun... Herkese iyi haftalar.
