“Özgün bir model yarattık, bir iddiamız var…”

Koç Üniversitesi İş Bankası Enfeksiyon Hastalıkları Merkezi - KUİSCİD direktörü Prof. Dr. Önder Ergönül, “Türkiye’nin temel hak sağlığı sorunlarına, kendi aklımız ve üretimimizle çözüm arıyoruz” diyor. Evrensel bir merkezin izinde.

Bundan 3 yıl önce Kovid-19 pandemisi önemli bir işbirliğine vesile oldu. Türkiye İş Bankası ve Koç Üniversitesi, toplum sağlığı alanında bilimsel ve akademik faaliyetlere katkıda bulunmak amacıyla, Koç Üniversitesi İş Bankası Enfeksiyon Hastalıkları Uygulama ve Araştırma Merkezi’ni yaşama geçirdiler.

Prof. Dr. Önder Ergönül direktörlüğünde Koç Üniversitesi Hastanesi bünyesinde faaliyet gösteren merkez Türkiye ve dünyadaki enfeksiyon hastalıklarına yönelik çalışmalar gerçekleştiriyor. Halk sağlığı, mikrobiyoloji ve enfeksiyon hastalıkları... Üç farklı birim bir arada çalışıyor. Pandemiler, enfeksiyon hastalıkları, halk sağlığını ilgilendiren bütün konularda araştırmalar yapıyor ve çözümler üretiyor. Ergönül “Bir iddiamız var” diyor: Aklımızı kullanarak, sahip olduğumuz merkez ve alt yapı olanaklarımızı kullanarak süreci kendi ürettiğimiz bilgi ile yönetmek. Türkiye’nin ciddi sağlık sorunları var, antibiyotik direncinde üst sıradayız, enfeksiyon hastalıkları problemimiz var. Bu sorunları batıdan ithal ederek ancak bir yere kadar çözebiliriz. Burada özgü sorunlara buraya özgü çözümler üretmek gerek. Ve biz bunu yapacak güçteyiz. Konu önemli kapağa taşıdık. Özlem Yüzak’ın söyleşisi.

Anadolu arkeolojisi 2023 yılında bize son derece ilginç buluntular sundu. Ancak Taş Tepeler projesinin bir parçası olan Karahantepe kazısının, 2023 yılına damgasını vurduğunu söylemek pek de abartı olmaz. Elbette buluntuların hepsinin kendi alanında bir anlamı ve önemi var. Göbeklitepe’de döneminin en eski boyalı eseri, Hasankeyflilerin ejderha süslü şifa kasesi, Hitit İmparatorluğu’nun çöküş sebebinin anlaşılması, “Kalaşma” ülkesinin dilinin Hattuşa’da keşfedilmesi, Daskyleion’da 2500 yıllık “Bagabazos’un zar oyunu”, 22 asır sonra Muğla’da ortaya çıkan “Dans eden Musa heykeli”, Düzce’de aslan yelesi saç modeline sahip Büyük İskender başı ve diğerleri. Nilgün Özbaşaran Dede hazırladı.

2024’te arkeolojiye yeni soluklar getirmesi beklenen gelişmeler ne peki? Live Science, yapay zekanın (YZ) kayıp metinleri çözmesinden insan akrabalarımızla ilgili bilinmeyenlerin açıklığa kavuşmasına kadar, 2024’te arkeolojide görebileceğimiz yeni gelişme ve bulgulardan bazılarını sıraladı. Batuhan Sarıcan derledi.

Bilim politikamızın temelinde, nitelik değil niceliği artırmak var. Lale Akarun “Geçenlere, MS hastalığını tanrının gazabına bağlayan bir makale gündem oldu: Makale yazarı, 41 tane makale yazmış: Çoğu yayın tüm editörleri Türk olan bir dizi dergide yayınlanmış. Editörlere bakmak zaten bu dergiler hakkında kuşkuya kapılmak için yeterli” diyor ‘Böyle yayın olmaz olsun!’ başlıklı yazısında.

Akıl ve oy

Her şeyin sonu, bütün kurumların kimliklerini yitirmesiyle geldi. Toplumsal kargaşa açık olarak gazete ve televizyonlara yansıyor. Hiçbir uygar ülkede bu kadar kaza, kadın cinayeti, bu kadar yolsuzluk, bu kadar yasa dışılık, kural tanımazlık, polis baskısı suçlu gazeteci, hiç suçu olmayan politikacı, alay edilen politikacı var mı? Doğan Kuban’ın yeni eski bir yazısından… Ali Akurgal eğitim sistemimize akılcı eleştiriler getirdiği yazısından Milli Eğitim’e alternatif ‘telafi liseleri’ni gündeme getiriyor. Belediyelere bu öneri. Ve illa diploma vermesi de gerekmiyor…

Tanol Türkoğlu da yapay zekanın iş gücünü ele geçirmesinin artık bir zaman meselesi olduğunu belirterek “Dijitalleşme ile birlikte o denli yoğun bir hayat yaşamaya başlandı ki insanlar artık nedenini bilmedikleri halde zihinsel olarak büyük bir yorgunluk hali yaşıyor. İsim bile takıldı buna: Tükenmişlik sendromu!” diyor.

Çoklu görev becerisi…Aynı anda birkaç işi yapmaya kurguluyoruz kendimizi sorunlu olarak…Peki bu ne kadar ve ne zaman iyi? Yaşlandıkça birden fazla görevi yerine getirme yeteneğimizin neden değişiyor? Rita Urgan derledi.

Sağlıkta paradigma değişimi mi var?

Hastalıklara evrimin merceğinden yaklaşım yani evrimsel tıp dönemi mi? Vücudumuzda bazı şeyler aksi gittiği için hastalandığımızı düşünmek yerine, bazı hastalıkları ve belirtileri evrimsel tasarım hatalarıyla açıklamaya çalışmak, yaşama daha bütüncül bakmamızı sağlıyor ve daha başarılı tedavilerin yolunu açıyor. Reyhan Oksay hazırladı.

Zorunlu göçün ele alınacağı çok önemli bir uluslararası toplantı Bahçeşehir Üniversitesi (BAU) Tıp Fakültesi’nin ev sahipliğinde gerçekleşecek. The Lancet Dergisi Editörleri ve Lancet Komisyonu Üyesi Akademisyenler Türkiye’ye geliyor. 3 gün sürecek etkinlik Türkiye’den zorunlu göç uzmanlarını da bir araya getirecek. BAU Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Özge Karadağ’ın yazısı.

Bulaşıcı merakı ile içinde yaşadığımız evreni anlamaya yönelik coşkulu anlatımı hafızalarda yer eden biri idi Carl Sagan. Bundan 27 yıl önce 20 aralıkta yaşamını kaybeden ünlü astronomun evrende yaşam arayışına katkısı ve etkisi büyük olmuştu…Unutulmaz Astronom ve usta bilim iletişimcisi: Carl Sagan'ı Prof. Dr.Nurgül Balcı kaleme aldı.

Kilo vermede sirkadyen saatinizi dinleyin

Konu kilo vermek olduğunda birçok kişi en iyi beslenme düzeninin hangisi olduğunu bilmek ister. Ancak sayıları giderek artan araştırmalar ne zaman yemek yediğinizin de en az ne yediğiniz denli önemli olduğunu ortaya koyuyor. Bilim ve Beslenme’de.

Ve her zaman olduğu gibi yüksek teknoloji sayfaları. Bu sayfalar geleceğin yönünü daha iyi anlayabilmemiz açısından önemli. Bu hafta ilk yeraltı teslimat robotunu okuyacaksınız. Yer ABD. Yeni teslimat sistemi, 1,6 kilometrelik bir alanı kaplıyor. Teslimatların robotların saatte 72 km hızla ileri geri hareket ettiği yer altı altyapısı üzerinden yapılması planlanıyor. Bir diğer haber: Dünyanın ilk grafen yarı iletkeni yapıldı, bir diğeri: Fetal dokudan beyin organoidleri.

Dudaklarımız kışın niye çatlar? Meraklı Büyükler’de. Sahiden gün gelip zamanda yolculuğa çıkabilecek miyiz? Meraklı Çocuk’ta. İkisini de Mercan Bursalı hazırladı.

Hayvanlar düş görür mü?

Kedi, köpek gibi evcil hayvanların uykularında rüya gördükleri biliniyor. Peki ya örümcekler, ahtapotlar, güvercinler, yarasalar? Hayvanlar Dünyası’nda.

Günü 24 parçaya ilk Mısırlılar böldü. Modern takvimimizin temeli, eski Mısır'ın Yeni Krallık dönemine, yaklaşık MÖ 1550 ila MÖ 1069'a kadar uzanıyor. Bilgi Küpü’nde.

Youtube kanalımız yeniden aktif. İlk röportajı Celal Şengör ile gerçekleştirdik. Şengör'e göre dünyada aklı başında yönetim yok! Özgün Emre Koç'un hazırlayıp sunacağı söyleşileri kanalımızdan takip edebilirsiniz.

Bilimde kalın, sevgi ve sağlık dileklerimizle.