Evrimsel süreçte zaman birimi onbinlerce veya milyonlarca yıl ile ölçülür; 300.000 yıl bu bağlamda o kadar kısadır ki göz açıp kapayıncaya kadar gelip geçer. İşte bu 300.000 yıllık zaman dilimi içinde gezegenimiz en az 9 insan türüne ev sahipliği yaptı. Oysa bugün dünyada yalnızca bizim türümüz olan Homo sapiens yaşıyor…
Peki diğerlerine ne oldu? İşte bu soru insanın evrim öyküsünün en büyük gizemlerinden biri. Ve hala tam olarak yanıtlanmış değil. Konu ilginç. Aynı dosyada modern insanın Avrupa’ya yerleşme öyküsünü de okuyacaksınız: 12.000 yıllık uğraş ve 3 dalga. Tartışmalı yeni bir çalışmaya göre Homo sapiens’ler 54.000 ile 42.000 yıl önce tam 12.000 yıl boyunca üç dalga halinde Avrupa’ya gelmişler ve Neandertallerin kıtada barınma şanslarını ellerinden almışlar. Reyhan Oksay hazırladı.
Yazarımız Lale Akarun Boğaziçi Üniversitesi’nin kıdemli öğretim üyelerinden. Son rektör atamaları ile üniversitesinin nasıl bozulduğunu usanmadan anlatıyor, direniyor. Bu kez sanırım biraz umudunu yitirmeye yakın. “Üniversite öldü, yasını tutuyoruz” diyor. Önemli bir yazı.
‘Robot Yargıç‘ başlıklı yazısında Enver Kumbasar “Yapay zekalı robot yargıçlar kürsüde yargıçlık cübbesi giyecekler mi? Bağımsız ve tarafsızlıkları nasıl sağlanacak? Vicdani kanaatlerine göre mi karar verecekler? Adaleti gerçekleştirebilecekler mi?” diyerek yanıtı henüz belli olmayan soruları gündeme getiriyor.
Hitler Almanya’sında bilim insanı olmak…
Birçok aydın Alman’a göre Almanya’ya faşizmin gelişmesi olanaksızdı. Öncülük ettiği kuantum kuramıyla fizikte devrim başlatan büyük Alman bilim insanı, Berlin Üniversitesi’nin kuramsal fizik profesörü Max Planck da bu görüşteydi. Nazizm’e karşı olsa da protestocu değil, uzlaşmacı bir muhalefet çizgisi benimsemişti. Yanıldıklarını anladıklarında artık çok geç olmuştu… Orhan Tüleylioğlu’nun kaleminden. Günümüz gözlüğe ile tarihe bakmak aynı bir önem taşıyor.
HBT’nin iki bilgesinden biriydi Bozkurt Güvenç. 5 yıl önce 10 Aralık’ta kaybettik. Yıllarca Köşegen adılı köşesinden bizlere seslendi. Kadıköy Belediyesi Çarşamba Söyleşileri kapsamında Kültürün Mimarı: Bozkurt Güvenç başlıklı bir panel ile kendisini andı. Biz de ‘İnsan Sevgisiyle başlamak’ adlı bir yazısı ile onu anıyoruz.
Müslüman dünyasına gerçekçi bir bakış
‘Uygarlık bir şaka olmalı. Ama tarih okuyunca uygarlığın gelişmesi ile toplumları idare edenler arasında hiçbir ilişki olmadığını, bunların bir salgın gibi, ara sıra tarihi işgal ettiklerini görüyoruz’ Doğan Kuban 2017 tarihli bir yazısı.
Ali Akurgal ise ‘Bir seneyi daha doldurduk’ diyerek bir yılın bilançosunu yapıyor.
Kadınlara verilen Nobel ödülü sayısında bir artış var. Bilgi Grafik’te
Dünyanın en yaşlı kaplumbağası… 191 yaşında ve sağlıklı. Savaşlar, kıtlıklar, salgınlar, sayısız kral ve kraliçeler gören, Sovyetler’in yükseliş ve çöküşüne, iki dünya savaşına tanık olan Jonathan’ın resmi doğum günü 4 Aralık 1832 olarak resmen onaylandı. Hayvanlar Dünyası’nda.
Kimi zaman oksidatif strese bağlı olarak vücudumuzdaki serbest radikaller artar ya da antioksidanlar azalabilir. İşte bunu aşmada karşımıza bitkilerin umut verici bir yeteneği ortaya çıkar… Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi 2.sınıf öğrencisi İrem Karabudak hastalıklarla mücadeleye bitkisel bir yaklaşım getiriyor
Empati neden en önemli liderlik becerisidir? Meraklı Büyükler’de.
Bulaşıkları makineye yerleştirme kılavuzu
Bulaşık makinesinin yaşamımızı kolaylaştırdığı bir gerçek. Ancak bu işlevini yerine getirebilmesi için öncelikle onu nasıl dolduracağımız konusunda görüş birliğine varmamız gerekiyor. Bilim ve Beslenme sayfamızda.
Bilgi Küpü’nde bu hafta ‘Yılan balığı kanının zehirli olduğunu biliyor musunuz?’ Sorusunun yanıtını bulacaksınız.
ChatGPT 1 yaşında…Paradigma bir yılda nasıl değişti?
ChatGPT üzerine olumlu ve olumsuz o kadar çok şey konuştuk ve yazdık ki, durup düşününce sanki yıllardır var olan bir teknolojiden bahsediyor gibi hissettik... Halbuki söz konusu üretken yapay zekâ (YZ) modeli, 1 yaşını daha yeni doldurdu… Peki ama bu bir yıl nasıl geçti? Batuhan Sarıcan hazırladı.
Hediye verme sanatı ve bilimi… Öğrenilebilir bir olgu. Bilim insanları hediye seçme konusunda karar alırken bizleri yanlış yöne sürükleyerek hem ilişkilerimizin kesintiye uğramasına hem de paramızın boşa gitmesine neden olabilecek bir dizi bilişsel önyargıyı belirlediler. Bakın bunlar hangileri? Rita Urgan derledi.
Türk sinemasında Aşık Veysel. Kültür Üniversitesi’nden Okan Ormanlı’nın yazısı.
Mini nükleer reaktörler dönemi: 10 MW kurulu güçteki bir reaktör küçük bir yerleşim yerinde 20.000 kadar evin yıllık elektrik gereksinimini karşılayabiliyor. İstenildiği yere taşınabiliyor. Radyoaktif madde miktarı büyük reaktörlere göre çok daha az. Yüksel Atakan’ın yazısı.
Uzay bomboş olduğuna göre ses uzayda nereye kadar gidebilir? Meraklı Çocuk’ta Mercan Bursalı hazırladı.
Yaş almanın güzel yanları da var
Yaşlılıkta sağlık sorunlarında bir artış ve işlevsel becerilerde bir azalma olduğunu kabul edelim ama orta yaş ve sonrasında fiziksel dayanıklılık, ağrı eşiği, matematik yeteneği ve keyif alma becerisinin doruk noktaya ulaştığına işaret eden çok sayıda araştırma olduğunu da bilelim.
Yoksa artık enjeksiyona gerek kalmıyor mu? Ultrason yoluyla aşı…Havayı suya dönüştüren güneş teknolojisi… Yeşil Devrim: Tarımı Mikrobiyal Gübrelerle Dönüştürmek. İnovasyon sayfamızda.
Nilgün Özbaşaran Dede’nin Araştırma Gündemi’nde bu hafta dünyanın en eski kalesini, penguenlerin birkaç saniyelik binlerce şekerlemesini, yaşamın ikinci şifresini çözen yapay zekayı okuyacaksınız…
***
Hepsi bu kadar değil tabii ki. Çeşitli köşeler, bulmaca sayfası ile her hafta sizlere günlük ezberlerin ve sabun köpüklerinin arasında akıp giden hayata inat, yepyeni, bilgim bilgi ve farklı görüşlerle dolu bir dergi sunuyoruz ve çok mutluyuz.
Gelecek sayımızda sizlere HBTtv canlı yayın konusunda verdiğimiz sözün hayata geçmekte olduğunu duyuracağız. Heyecanlıyız…
Bilimde ve bizde kalın. HBT’ye desteğinizi eksik etmeyin lütfen.
